BCC apeluje do koalicjantów – zawrzyjcie kompromis w sprawie emerytur

Niezbędne działania osłaniające, które powinny towarzyszyć wydłużaniu przechodzenia na emeryturę w Polsce:

1. Postawienie problematyki dopłaty do składek na ubezpieczenie społeczne kobietom przebywającym na urlopach wychowawczych, których dotyczy samozatrudnienie lub objęcie ubezpieczeniem rolniczym – w kontekście obecnej debaty emerytalnej jest uzasadnione. Podobnie z problemem podwyższenia kapitału początkowego dla kobiet decydujących się na urodzenie i wychowanie dzieci. Ochrona macierzyństwa kobiety, jej powrotu na rynek pracy oraz zapobieganie ubóstwu dzieci, powinny stać się głównymi celami polityki społecznej państwa, wspierającymi zmiany w systemie emerytalnym. Obudowane zrekonstruowanym Programem Solidarność Pokoleń 50-60+ oraz Programem Zatrudniania Absolwentów, co do których istnieje duża zbieżność rozwiązań wśród partnerów społecznych, zapewnią osłonę zmian dotyczących wieku emerytalnego. Ubóstwo emerytów jest bowiem problemem obserwowanym w skali ogólnoeuropejskiej i dotyka blisko 20% populacji osób starszych, którzy zaprzestali aktywności zawodowej.

Wymienione zadania, oraz wydatki z nimi związane, powinny być realizowane poza systemem emerytalnym i opłacone z budżetu państwa, poza polityką rynku pracy, na którą środki znajdują się w tworzonym przez pracodawców Funduszu Pracy.

2. Mechanizm finansowania wydatków omówionych w p. 1 zostałby zabezpieczony ponownym objęciem systemem powszechnym (składkowym) służb mundurowych, w którym przebywały one do 2004 roku. System emerytalny służb jest coraz bardziej kosztowny. Wydatki państwa na jego obsługę w 2010 r. wyniosły 11,5 mld zł. Zasięg świadczeń obejmuje 348 tys. byłych funkcjonariuszy, żołnierzy zawodowych i członków ich rodzin. Wprowadzenie do powszechnego systemu emerytalnego służb mundurowych jest niezbędne i dotyczyć iałoby nowo wstępujących do służby. Strumień wpłacanych składek emerytalno-rentowych w wysokości 27,52% podstawy wymiaru świadczenia rósłby począwszy od 2013 lub 2014 roku (jeśli zmiana systemu emerytalnego dla służb miałaby być przeprowadzona dwuetapowo) i zmniejszałby presję na dopłaty budżetowe do FUS.
3. Dodatkowo należy znieść przywilej ubezpieczenia zdrowotnego dla osób zarejestrowanych jako bezrobotne, który jest nadużywany i zawyża o ok. 30% statystykę bezrobocia w Polsce.
4. Obok projektu rządowego, który przeszedł fazę konsultacji i został zaopiniowany przez partnerów społecznych, pojawiła się w ostatnim czasie koncepcja wprowadzenia tzw. emerytur częściowych. Rozbieżności pomiędzy koalicjantami w kwestii ewentualności ich wprowadzenia dotyczą wieku i podstawy wymiaru świadczenia. Jakie mogłoby być pole możliwego kompromisu – Zakładając, że powyższa zmiana nie miałaby służyć dezaktywizacji zawodowej, świadczenie takie mogłoby przysługiwać wyłącznie osobie, która ukończyła 65 rok życia i jedynie do 67 roku życia. Podstawą wymiaru emerytury częściowej byłby zakumulowany przez nią kapitał początkowy w ZUS i zgromadzony w OFE w wysokości pomiędzy 30% a 50%, w zależności od liczby lat składkowych. Powtórnie naliczona emerytura właściwa, po osiągnięciu 67 roku życia byłaby pomniejszona w podstawie wymiaru o kwotę wypłaconą w trakcie pobierania świadczenia częściowego. Osiągnięty kompromis nie naruszałby zasady tzw. zdefiniowanej składki i byłby adresowany wyłącznie do osób, które zgromadziły kapitał emerytalny w wysokości pozwalającej na świadczenie minimalne. Także w okresie, w którym naliczana byłaby emerytura właściwa. Uzyskanie emerytury częściowej nie wykluczałoby dodatkowej pracy, od której odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne zasilałyby kapitał danej osoby i zwiększałyby wysokość jej przyszłego świadczenia.

Dr Wojciech Nagel
ekspert ds. ubezpieczeń społecznych i pracy BCC
członek Konwentu BCC