Bankowość spółdzielcza we Francji: Alianse made in France

Model francuski opiera się na konsolidacji finansowej poszczególnych banków w ramach struktur zrzeszeniowych. Ustawodawca umożliwił spółdzielcom zawiązywanie bankowych spółek akcyjnych, pozostawiając spółdzielniom kredytowym swobodę działania m.in. w tworzeniu strategicznych aliansów (bankowość inwestycyjna, factoring, leasing, outsourcing), filii w innych sektorach rynku finansowego oraz współpracy z instytucjami non profit.

Crédit Mutuel: solidarne kapitały

Od 1984 r. Crédit Mutuel funkcjonuje jako skonsolidowana struktura na 3 poziomach: lokalnym, regionalnym i ogólnokrajowym. Kasy lokalne działają na podstawie prawa spółdzielczego i zasady: „jeden udziałowiec – jeden głos”. Na poziomie regionu pracuje 18 federacji prowadzących spółdzielcze kasy regionalne. Federacja zarządza przepływem środków, przygotowuje procedury i regulaminy, prowadzi centralną księgowość oraz nadzór nad kasami. Na czele grupy, która ma obecnie 7,4 mln klientów, stoi konfederacja krajowa – reprezentant jej interesów wobec władz centralnych.

Przed 15 laty CM stworzył własną kategorię udziałów (typu B), które obecnie – zgodnie z dyrektywami europejskimi – wlicza się do funduszy własnych. Udziały B – tak jak akcje, przynoszą dywidendę, a ponadto są oprocentowane. Ich posiadanie nie zapewnia jednak właścicielom statusu udziałowca CM. Są oni traktowani jak zwykli klienci – posiadają dostęp do wszystkich instrumentów finansowych, np. czeków, lecz nie mogą zaciągać kredytów i uczestniczyć w pracach walnego zgromadzenia. W funduszach federacji aż 75-proc. udział mają dochody skumulowane, udziały podstawowe stanowią ok. 8 proc., udziały typu B 16-17 proc.

Wynik finansowy jest obliczany na poziomie federacji, gdzie ustala się też wysokość udziałów B – niezależnie od tego, czy kasa lokalna wypracowała dochód czy stratę. Właściciel udziałów B musi zgłosić w zeznaniu podatkowym fakt ich posiadania i zapłacić z tego tytułu podatek. Udziały te można trzymać bądź sprzedać, są to więc fundusze niestabilne. W ostatnich latach często były wykupywane, ponieważ z reguły miały niższe oprocentowanie niż inne produkty finansowe. Wysokie fundusze własne są charakterystyczne dla sieci mutualistycznych (wzajemnej pomocy). Wiąże się to z systemem wnoszenia udziałów przez klientów kas lokalnych, którzy w momencie zaciągania kredytu zobowiązani są do jednorazowego ich wykupu, co zwiększa fundusze federacji regionalnych.