Bankowość spółdzielcza w regulacjach CRD IV: Spółdzielcy w słusznym prawie

Prof. Jan Szambelańczyk uważa, że nie należy ustanawiać jednej strategii rozwoju dla 573 banków spółdzielczych, których suma bilansowa różni się 160-krotnie, a zatrudnienie 60-krotnie. Czy podziela Pan tę opinię?

– Model sektora funkcjonuje już wiele lat i moim zdaniem wyczerpał zdolność kreowania nowych wartości. Zaburzenia, które w 2012 r. zaistniały w bankach zrzeszających są tylko tego dowodem. Banki spółdzielcze działają pod silną presją konkurencji i spadających marż. Spółdzielcy doskonale rozumieją, że dotychczasowy model sektora wymaga poważnej korekty, która umożliwi im osiągnięcie wyższej dynamiki rozwoju.

Czy nową wartością może być System Ochrony Instytucjonalnej IPS?

Tak, ale pod warunkiem, że będzie wolny od błędu genetycznego w regulacjach prawnych dotyczących zrzeszeń.

Na czym polega ten błąd?

– Ustawa nałożyła na bank zrzeszający obowiązki kontrolne wobec banków spółdzielczych, które są zarazem jego właścicielami. W efekcie zarząd zrzeszenia został ubezwłasnowolniony, z jednej strony – KNF wymaga, żeby wykonywał on funkcje quasi-nadzorcze nad bankami zrzeszonymi, z drugiej – ich prezesi mogą ten zarząd rozliczać na walnym zgromadzeniu i radzie nadzorczej zrzeszenia. System nie działa dobrze, jest wadliwy. Nie należy trwać w błędzie.

Jaka może być konstrukcja prawna IPS?

– W mojej ocenie nowa struktura powinna funkcjonować w ramach zrzeszenia, natomiast jej funkcje władcze. m.in. prowadzenie audytu i czynności kontrolnych wobec banków – członków IPS, winny być oddzielone od banku zrzeszającego. Zarząd tego banku ma zajmować się działaniami o charakterze komercyjnym i usługowym, nie zaś wykonywaniem funkcji quasi-nadzorczych wobec grupy.

Czy prerogatywy IPS objęłyby zarząd banku zrzeszającego?

– Bank ten pozostanie w systemie, zatem organ zarządzający IPS będzie oddziaływać również na jego zarząd. Ważne jest, aby władze IPS były wybrane przez przedstawicieli banków – członków grupy na kadencję wieloletnią. Osoby zarządzające muszą być niezależne w decyzjach i nie mogą być odwoływane bez istotnej przyczyny. Należy zagwarantować ustawowo trwałość ich kadencji, podobnie jak w przypadku kierownictwa KNF, po to, aby mogły działać w sposób autonomiczny, nie pod presją nadzoru czy swoich wyborców – banków. Potrzebny jest racjonalny konsensus, zgoda spółdzielców na przystąpienie do IPS i na wybór jego organu zarządzającego spośród osób najbardziej kompetentnych i godnych zaufania. Muszą to być profesjonaliści, podejmujący w razie potrzeby również trudne decyzje personalne.

A co z niezależnością banków spółdzielczych?

– Jestem jak najbardziej za tym, aby banki spółdzielcze mogły działać samodzielnie, lecz z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z uczestnictwa w IPS. Jeżeli okaże się, że bank nie spełnia standardów jakościowych, na przykład w zakresie portfela kredytowego, norm kapitałowych czy płynności, organ zarządzający IPS musi podjąć interwencję i mieć zdolność do podejmowania decyzji personalnych, także o charakterze dyscyplinującym, oczywiście z udziałem odpowiednich organów banku spółdzielczego czy banku zrzeszającego.

Czy bankom spół...