Bankowość i Finanse | Zagrożenia zdrowotne | Może czekać nas druga fala frustracji

Minęło 11 miesięcy od wybuchu wojny w Ukrainie. Rosnąca inflacja towarzyszy nam jeszcze dłużej. Czy można już powiedzieć, że Polacy przyzwyczaili się do życia w kryzysie?

– Z badań wynika, że w grudniu rzeczywiście nastroje Polaków zaczęły się poprawiać. Może nie drastycznie, ale trend spadkowy, że z miesiąca na miesiąc czuliśmy się coraz gorzej, został przerwany. Pytanie na jak długo, bo sytuacja jest wciąż zmienna i w ciągu najbliższych miesięcy może się wydarzyć wiele rzeczy, które wpłyną na nasze nastroje.

A co dobrego wydarzyło się w grudniu?

– Autorzy badań stawiają hipotezy, że pomogło umocnienie się kursu złotego wobec euro i dolara, brak podwyżek stóp procentowych i zbliżające się święta. Ja z punktu widzenia behawioralnego dodałabym do tego jednak jeszcze jeden mechanizm, właśnie przyzwyczajenie się do zagrożenia. Na początku, gdy pojawia się zmiana, którą mózg interpretuje jako zagrożenie, to może być wybuch wojny u naszych sąsiadów albo skokowy wzrost raty kredytu, reagujemy na stres walką, ucieczką albo paraliżem. Widzieliśmy to na początku pandemii COVID-19 i po wybuchu wojny. Ruszamy do sklepów wykupić papier toaletowy i robić zapasy, aktywnie pomagamy, zapraszamy osoby z Ukrainy do swoich domów itd. Ta energia nie musi przełożyć się na konstruktywne działanie, może objawić się również paniką. Ale jest jej bardzo dużo i musi znaleźć ujście. Stres nas mobilizuje, dodaje nam energii, ale jest to energia na kredyt.

Czyli na dłuższą metę tak się funkcjonować nie da?

– Organizm nie jest w stanie cały czas tak działać. I właśnie teraz przechodzimy od fazy silnego stresu do stresu chronicznego, do którego już przywykliśmy. Mamy taką chwilę na złapanie oddechu. Trochę się umościliśmy w tej nowej złej sytuacji, pieniędzy mamy mniej, zacisnęliśmy pasa, ale dajemy radę. Pozytywne jest to, że mamy mniej do czynienia z paniką, ale jednak wiele osób żyje w permanentnym stresie. Ludzie obawiają się obniżek pensji, blisko 42% pracowników boi się zwolnienia. Pozytywne wydaje się natomiast, że aż 19% respondentów chce poszerzyć swoje kwalifikacje w kontekście poszukiwania nowej, lepszej pracy. To dobrze, że podchodzimy do kryzysu proaktywnie i nie wchodzimy w mindset ofiary. Przynajmniej na razie. Wiele zależy od tego, co się wydarzy w nowym roku. Bo ta poprawa nie jest duża i jeśli rzeczywiście główną przyczyną były rodzinne święta, to teraz może okazać się, że portfel jest pusty, bo więcej wydaliśmy na Boże Narodzenie.

Skoro silny stres daje nam energię do walki lub ucieczki, to jakie skutki ma stres chroniczny?

– Wyraźnie odbija się na naszym zdrowiu i przyszłości. Skraca długość życia, obniża jego jakość, prowadzi do różnych chorób i problemów mentalnych.

Można coś na to zaradzić?

– Do pewnego stopnia. Są rzeczy, na które nie mamy wpływu. Nie wyzerujemy z dnia na dzień inflacji, nie zakończymy wojny w Ukrainie. Na to nic nie poradzimy, ale możemy wpływać na własną sytuację. Postarać się zoptymalizować swój budżet domowy. W miarę możliwości spłacić pożyczki, a na pewno nie brać nowych, bo posiadanie kredytu jest niezwykle stresogenne i pogarsza jakość życia. Powinniśmy też zadbać o nasze zdrowie, spędzać czas na łonie przyrody, spotykać się z bliskimi. Bardzo ważne jest również, by starać się podejmować racjonalne decyzje z myś...