Bankowość i Finanse | Waluty | Sekret kursu

Maria Dunin-Wąsowicz
doktor nauk politycznych, specjalizuje się w dziedzinie finansów międzynarodowych

Zasada ta sprawdziła się w XX w., kiedy amerykański dolar stanowił przez dekady najważniejszy kursowy punkt odniesienia, i to pomimo okresowego załamania jego znaczenia w latach 70. i 80. Ostatecznie znaczenie amerykańskiej waluty ponownie wzrosło i na przełomie XX i XXI w. doszło do ustanowienia systemu Bretton Woods II (Dooley, Folkerts-Landau i Garber, 2003) m.in. dzięki powiązaniu przez państwa Azji Wschodniej ceny ich walut z kursem dolara. Od 2014 r. świat rejestruje nowe zjawisko globalnej stabilności kursowej, będące efektem systematycznego, niemal powszechnego obniżania inflacji i stóp procentowych. W tym parasystemie, określanym jako Poszerzony Bretton Woods II, dolar nadal dominuje jako kotwica walutowa. Kurs brytyjskiego funta szterlinga po brexicie pozostaje elastyczny.

Narodziny systemu światowego

System z Bretton Woods (BW), wypracowany w czasie II wojny przez Johna M. Keynesa i Harry’ego Dextera, był oparty na dolarze przeliczanym na złoto, tworząc system złoto-dewizowy lub regulowany. W latach 60. wielu ekonomistów zaczęło postulować odejście od BW z powodu rosnącego zadłużenia oraz kursu dolara USA i wykorzystania możliwości stosowania przez banki elastycznych (płynnych) kursów. Nowy system, zwany też non-systemem, zyskał popularność w latach 70. XX w., prowadząc do znaczącej różnorodności między rozwiązaniami kursowymi państw (por. I.D. Tymoczko 2013).

W 1999 r. MFW opracował pierwszą ich klasyfikację. Szybko okazało się, że zawiera ona wiele niedoskonałości, wynikających z różnego stosunku państw do polityki kursowej. Na przykład niektóre państwa rozwijające się znacząco mocniej regulowały kursy, niż wynikało to z ich oficjalnie zgłoszonej do MFW polityki. Szczegółowe analizy pokazują, że wiele krajów peguje swój pieniądz do koszyka walut, choć nigdzie nie publikuje tej informacji. Z kolei kursy płynne najczęściej poruszają się w wąskim paśmie jakiegoś koszyka. Dzieje się tak, ponieważ elastyczność kursu może mieć związek z niższym poziomem produktywności w państwach, których rynek finansowy nie jest wystarczająco rozwinięty. Inne badania udowodniły, że kraje rozwijające się utrzymują niższe stopy inflacji w warunkach zachowania stałych kursów walutowych, zaś elastyczne kursy mogą mieć pozytywny wpływ na szybszy wzrost gospodarczy.

Badacze uznali w tej sytuacji, że niezbędne jest opracowanie nowych klasyfikacji systemów kursowych opartych de facto na politykach kursowych państw. Ich propozycje potwierdzają wyniki analiz MFW, które wskazują, że od 1946 r. dolar systematycznie – i bez względu na fluktuacje systemów i praktyk kursowych państw – znajduje się w centrum wszystkich mechanizmów.

Jego znaczenie jako waluty bezpiecznego schronienia wręcz umocniło się w XXI w. Szybko bowiem okazało się, że euro, kreowane przez jego twórców jako waluta światowa, nie ma szans zagrozić pozycji dolara. Poza Europą odgrywa nie większą rolę niż waluty, które zastąpiło. Chińskie renminbi, które weszło do systemu walutowego w 2000 r. jest ledwie początkującym pieniądzem międzynarodowym, zaś chiński dług w dolarach raczej umocnił, a nie osłabił – jak spekulowano w początkach XXI w. – status waluty amerykańskiej.

Niekochany dolar

Paradoksalnie, państwa na świecie robią wiele, niejako wbrew sobie, by dolar pozostał główną walutą światową. Przede wszystkim niemal cały handel z USA jest denominowany w dolarach i ta tendencja umacnia się w&...