Bankowość i Finanse | System ZORO | Ryzyko operacyjne: zdiagnozowane całkiem niedawno, towarzyszy bankowości od zawsze

Krzysztof Fornal – od 18 lat związany z PKO Bankiem Polskim, od 17 lat z ryzykiem operacyjnym, od ponad 12 lat przedstawiciel banku w Komitecie Uczestników Systemu ZORO, obecnie przewodniczący Komitetu Uczestników Systemu ZORO.

Michał Łach – od 11 lat pracownik Departamentu Zarządzania Ryzykiem Operacyjnym w ING Banku Śląskim, od 5 lat przedstawiciel banku w Komitecie Uczestników Systemu ZORO. Obecnie wiceprzewodniczący Komitetu Uczestników Systemu ZORO.

Prowadzenie działalności bankowej wiąże się z koniecznością identyfikacji rozlicznych rodzajów ryzyk. Gdzie w tym kontekście należałoby umieścić ryzyko operacyjne, i jaka jest jego rola w funkcjonowaniu instytucji finansowych?

Krzysztof Fornal: Ryzyko operacyjne jest jednym z młodszych rodzajów ryzyka. Niemniej towarzyszy od zawsze, nie tylko każdej instytucji finansowej, ale wszystkim podmiotom gospodarczym oraz nam wszystkim na co dzień. Podstawowa definicja ryzyka operacyjnego stosowana przez banki odnosi się do sytuacji, gdy wskutek zdarzeń zewnętrznych, niezastosowania lub zawodności procesów wewnętrznych, ludzi czy systemów możne pojawić się strata.

Michał Łach: Inne rodzaje ryzyka to np. ryzyko kredytowe, rynkowe, strategiczne, reputacyjne, prawne. Każde z nich może być powiązane z ryzykiem operacyjnym. Jednak ze względu na wielość zagadnień i stopień ich skomplikowania, zwykle w bankach za poszczególne rodzaje ryzyka odpowiadają różne jednostki organizacyjne – np. za ryzyko kredytowe i rynkowe. Ryzyka te analizowane są oddzielnie od ryzyka operacyjnego, ale jednocześnie są monitorowane również w kontekście błędów operacyjnych i oszustw. W przypadku ryzyka kredytowego błędnie zaprojektowany proces udzielania i obsługi kredytów może skutkować stratami w wyniku ich wyłudzeń. Ryzyko rynkowe, z racji tego, że instytucje finansowe działają na międzynarodowym rynku i są uzależnione od czynników makroekonomicznych (które są zmienne), również może skutkować materializacją ryzyka operacyjnego. Czynnikami ryzyka są tutaj chociażby obserwowane ostatnio zmiany wskaźników makroekonomicznych, co może prowadzić do zwiększonego ryzyka błędów operacyjnych, choćby przy ustalaniu stóp procentowych lub stawek referencyjnych.

W ramy ryzyka operacyjnego, które sformalizowano niecałe 30 lat temu za sprawą Komitetu Bazylejskiego, zaliczane jest z kolei ryzyko prawne i braku zgodności. Przejawiają się one np. poprzez spory sądowe, takie jak wokół kredytów frankowych, gdzie klienci zarzucają instytucjom finansowym, że produkty były niewłaściwie skonstruowane, a umowy zawierały klauzule niedozwolone. Rolą komórek ryzyka operacyjnego jest wsparcie odpowiednich jednostek banku, aby przyszłe umowy były wolne od klauzul abuzywnych, a produkty bezpieczniejsze i ...