Bankowość i Finanse | Regulacje | Nowelizacja rozporządzenia CRR – nowe wymogi kapitałowe

Mariusz Zygierewicz
dyrektor Zespołu Ekonomiczno-Regulacyjnego Związek Banków Polskich

Zawarto je w dokumencie „Basel III: Finalising post-crisis reforms”, który ostatnio zaktualizowano w grudniu 2017 r. Projekt zmian regulacji unijnych powinien zostać opublikowany w ub.r., jednak na skutek wybuchu pandemii koronawirusa termin wdrożenia zmian wymogów wydłużono o rok; zgodne co do tego były zarówno Komitet Bazylejski, jak i Unia Europejska. Dlatego do publikacji propozycji na poziomie unijnym doszło dopiero 27 października br., gdy nastąpiło pewne ustabilizowanie się ogólnej sytuacji w gospodarce europejskiej, dzięki czemu możliwe jest lepsze rozpoznanie potencjalnych skutków finansowych projektowanych zmian regulacyjnych.

Co prawda przedstawiciele sektora finansowego i współpracujące z nimi ośrodki analityczne mają wątpliwości co do owych skutków, tym niemniej nowa propozycja rozwiązań regulacyjnych pojawiła się na stole i sektor bankowy musi zacząć przygotowywać się do wprowadzania zmian. Choć w tej chwili nie jest jeszcze znany finalny kształt zmian pakietu regulacyjnego, gdyż prace nad nim będą trwać zapewne jeszcze kilka miesięcy, to można zakładać, że wprowadzone ewentualne zmiany nie będą znacząco odbiegać od opublikowanego projektu.

Zmiany istotne dla banków

Warto przypomnieć, że zmiany wymogów kapitałowych mają istotne znaczenie dla banków, gdyż wpływają na możliwość rozwoju akcji kredytowej i tym samym na poziom wypracowywanego zysku i zwrot z kapitału. Z punktu widzenia regulacyjnego zmiana łącznego wymogu kapitałowego dla banku ma także bezpośrednie przełożenie na wielkość wymogu z tytułu MREL. Zatem zmiany te mogą mieć, do pewnego stopnia, dla części banków podwójne znaczenie.

Wstępna generalna analiza skutków obecnego projektu wskazuje, że zdecydowanie większe negatywne skutki finansowe/kapitałowe, wynikające z niego, dotkną przede wszystkim największe banki, zwłaszcza te stosujące dotychczas tzw. metody zaawansowane obliczania wymogów kapitałowych. Natomiast w przypadku instytucji mniejszych skala zmian będzie równie z zdecydowanie mniejsza i może okazać się pozytywna, a więc prowadzić do obniżenia łącznego wymogu kapitałowego. Oczywiście te wyniki będą różne dla poszczególnych banków – w zależności od sposobu prowadzonej przez nie działalności.

Nie wdając się w bardzo szczegółowe analizy kształtu poszczególnych propozycji regulacyjnych, gdyż zapewne mogą się one jeszcze nieco zmieniać, warto przedstawić najważniejsze spodziewane zmiany. Niektóre z nich są bardzo duże i wymagają poważnego zastanowienia ze strony kierownictw banków, gdy chodzi o realizowaną strategię prowadzonego w najbliższej przyszłości biznesu, zwłaszcza w świetle ograniczonego dostępu do nowego kapitału. Ta prezentacja jest tym ważniejsza, że jak pokazuje stan dyskusji w sektorze bankowym, wiele instytucji finansowych nie prowadzi jeszcze szczegółowej analizy tych zapisów, tymczasem mogą one mieć duże znaczenie finansowe, przynajmniej dla części banków.

Obliczanie wymogu kapitałowego

Na pierwszym miejscu spośród wszystkich proponowanych zmian wymienić należy ograniczenia w zakresie stosowania tzw. zaawansowanych metod obliczania wymogu kapitałowego. W pierwszej kolejności dotyczy to standardu istniejącego w zakresie ryzyka kredytowego, gdyż znaczenie jego jest w sektorze największe. Zmiany dotyczą także wymogu z tytułu ryzyka operacyjnego, ale o tym będzie mowa w dalszej części artykułu.

Zgodnie z aktualnym brzmieniem Bazylei III w rozporządzeniu CRR ma zostać wprowadzony tzw. output floor, który ma ograniczać korzyści banku wynikające ze stosowania metody zaawansowanej obliczania wymogu kapitałowego. Chodzi o to, że tak wyliczane wyniki muszą być porównane z hipotetycznymi rezultatami, jakie powstałyby w przypadku zastosowania metody standardowej. Finalnie, wymóg kapitałowy zastosowany z wykorzystaniem metody zaawansowanej nie będzie mógł być niższy niż 72,5% funduszy własnych, które musiałby mieć bank w przypadku stosowania metody standardowej. Jednocześnie w celu złagodzenia silnych skutków finansowych wprowadzenia wskaźnika output floor w niektórych instytucjach projekt zmiany rozporządzenia CRR zawiera przepis przejściowy, który przewiduje coroczne stopniowe jego podnoszenie. Przykładowo, w 2025 r. ma on wynosić tylko 50%, a docelowy poziom ma być osiągnięty na początku 2030 r.

Ważną kwestią dla banków będzie także propozycja zastosowania output floor na najwyższym poziomie skonsolidowania w UE. To rozwiązanie wydaje się być dyskusyjne. Z jednej strony można powiedzieć, że odpowiada ono koncepcji budowy jednolitego rynku finansowego. Z drugiej – powstaje pytanie, jak ten łączny wymóg dla grupy będzie dzielony na poszczególne podmioty na poziomie subskonsolidowanej, szczególnie w sytuacji, gdy część instytucji w grupie kapitałowej stosuje metodę standardową wyznaczania wymogu kapitałowego w zakresie ryzyka kredytowego. Otwarte jest bowiem pytanie, ile będzie on wynosić w poszczególnych podmiotach i jaki będzie w nich faktyczny poziom output floor.

Zmienne podejście do ekspozycji

Inną zmianą dotyczącą stosowania metody zaawansowanej wyznaczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego będzie zastosowanie zmienionego podejścia do ekspozycji wobec przedsiębiorstw. Regulacja ma zachęcać banki do szerszego wykorzystania w tym zakresie zewnętrznych ratingów nadawanych firmom. Wynika to z faktu, że dziś stosowane wymogi kapitałowe dla przedsiębiorstw bez takiego ratingu są znacznie bardziej konserwatywne (czyli mówiąc wprost wyższe) w metodzie standardowej niż w metodach zaawansowanych. Ponieważ jednak proces przekonywania kredytobiorców do stosowania zewnętrznego ratingu nie jest łatwy i nie przebiega szybko, także w tym obszarze projekt przewiduje rozwiązanie przejściowe, które pozwoli na zastosowanie do końca 2029 r. preferencyjnej wagi ryzyka 65% w przypadku ekspozycji wobec przedsiębiorstw, pod warunkiem jednak, że te ekspozycje mają PD nie wyższe niż 0,5%.

Trzecią zasadniczą zmianą w zakresie stosowania w przyszłości metody zaawansowanej w odniesieniu do ryzyka kredytowego jest wprowadzenie tzw. input floor. Polega on na ustanowieniu minimalnych wartości w zakresie własnych oszacowań banków dotyczących parametrów IRB dla potrzeb wyliczenia aktywów ważonych ryzykiem. Te minimalne wielkości mają stanowić zabezpieczenie dla regulatorów przed nadmiernym obniżeniem wymogów kapitałowych w bankach. W zakresie PD następuje tylko niewielkie podniesienie istniejącego ...