Bankowość i finanse | NOWE RYZYKA | Jak nie pandemią, to klimatem…

Prof. dr hab. Stanisław Kasiewicz
ALTERUM Ośrodek Badań i Analiz Systemu Finansowego

Nazwy te mogą uspakajać, gdyż nie są żadną nowością, jednak inna jest dziś ich rola, skala, struktura i oddziaływanie na system bankowy. Ekspozycja tych rodzajów ryzyka zmienia dominujące do tej pory podejście finansowo-ekonomiczne. Zarządy banków mają zatem dylemat, czy podjąć właściwe działania dla ich kompleksowego zarządzania (ale to grozi znacznym rozproszeniem i słabą efektywnością), czy też skoncentrować się na wybranych rodzajach (działanie precyzyjniejsze, ale wybiórcze).

Nie tylko teoria
Nie jest to tylko dylemat o charakterze teoretycznym. Wymaga bowiem nie tylko identyfikacji ryzyka, posiadania bogatych baz danych, pomiaru, opracowania nowych modeli, polityk, procedur, ale także poniesienia dużych kosztów oraz znacznego zaangażowania pracowników, aby je ograniczyć. Ważną cechą tych nowych rodzajów ryzyka jest kumulacja w jednym czasie, co sprawia, że sprawne zarządzanie staje się nadzwyczaj trudnym wyzwaniem. Nie zawsze wystarczająco docenia się tego typu zagrożenia, co więcej – pojawia się pokusa, aby te nowe uwarunkowania pomijać. Często podejmowane są działania o charakterze bardziej PR-owym niż rzeczywistym.

Dla badaczy to znak, że w niespotykanym tempie dokonuje się erozja skuteczności i efektywności dotychczas stosowanych metod zarządzania ryzykiem. Warto te aspekty przedstawić w odniesieniu do analizy ryzyka klimatycznego, które stanowi jedno z największych zagrożeń dla banków – o czym w komunikacie prasowym z 5 lipca br. („Badanie Eurobarometr: Europejczycy uważają zmianę klimatu za najpoważniejszy problem, przed którym stoi świat”) wspomina Komisja Europejska.

Istota i cechy ryzyka klimatycznego

Z jakich powodów problematyka ryzyka klimatycznego urasta do jednego z najważniejszych wyzwań stojących przed bankami? Pierwszy to zmiana klimatu, która w niespotykanym dotąd tempie redukuje posiadane zasoby naturalne, co przekłada się na potencjał wzrostu gospodarczego. Ponadto wymaga podejmowania skoordynowanych, jak najszybszych, ale kosztownych działań, a to zależy od postaw oraz zachowań społeczeństwa i władz politycznych.

Obserwowane zmiany klimatu są wiarygodnie udokumentowane w statystykach ekstremalnych anomalii i w dostrzegalnym długoletnim systematycznym ocieplaniu. Anomalie te trudno wytłumaczyć – np. liczba burz w 2020 r. na Helu odnotowano 15 burz, zaś w Krośnie ponad 157 („Klimat Polski 2020”. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, METEO, IMGW – PIB, s. 16).

Druga grupa przyczyn związana jest z zarządzaniem ryzykiem. Prawdopodobieństwo wystąpienia ryzyka klimatycznego cechuje się rozkładem, który obejmuje „ogonowe niskie wartości”, ale towarzyszą mu ogromne skutki ekonomiczne, społeczne i środowiskowe. Co gorsze, ekspozycja ryzyka jest w niewielkim stopniu rozpoznana (poziom prawdopodobieństwa lub skala ...