Bankowość i Finanse | Gospodarka – Podatki | Kolejna puszka Pandory

Mariusz Zygierewicz
Dyrektor Zespołu Ekonomiczno-Regulacyjnego Związek Banków Polskich

Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, stanowiący część podatkową programu Polski Ład, zawiera dwie istotne zmiany dla sektora finansowego w zakresie podatku od towarów i usług. Oba rozwiązania nie są przy tym obligatoryjne – podatnik VAT może wybrać jedno z nich.

Pierwsza propozycja to możliwość wyboru opodatkowania niektórych kategorii czynności, zwolnionych z podatku od towarów i usług. Druga zaś dopuszcza stworzenie grupy VAT i wspólnego rozliczania go przez większą liczbę podatników. W niniejszym artykule skoncentrujemy się na opcji opodatkowania jako metodzie zoptymalizowania wielkości płaconego przez banki podatku od towarów i usług.

Harmonizowanie przepisów

Zasady opodatkowania podatkiem od wartości dodanej są w Unii Europejskiej harmonizowane. W przeciwieństwie do podatków dochodowych, obowiązujące w poszczególnych krajach członkowskich regulacje dotyczące VAT muszą być zgodne z przepisami unijnymi, przede wszystkim z dyrektywą 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej. Zgodnie z jej treścią, usługi finansowe mogą być – na podstawie art. 135 ust. 1 lit. b-g – zwolnione z opodatkowania VAT. Państwa członkowskie mogą jednakże zdecydować, że podatnik ma możliwość wyboru ich opodatkowania. Reguluje to art. 137 ust. 1 lit. a wspomnianej dyrektywy.

Zgodnie z tym przepisem, państwa członkowskie mogą przyznać podatnikom prawo wyboru opodatkowania transakcji finansowych, o których mowa w art. 135 ust. 1 lit. b-g. Zobowiązane są przy tym określić szczegółowe zasady korzystania z tego prawa, mogą też ograniczyć jego zakres. Warto przy tym podkreślić, że przewidziana w art. 137 ust. 1 lit. a opcja opodatkowania nie dotyczy np. usług ubezpieczeniowych.

Novum w Polsce

Opcji opodatkowania usług finansowych dotąd w naszym kraju nie stosowano. Jednak tylko te wymienione w art. 135 dyrektywy i w art. 43 ustawy o podatku od towarów i usług są zwolnione z VAT, pozostałe podlegają zaś opodatkowaniu na ogólnych zasadach. Generalnie jest tak, że zakres czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług jest ograniczony, jednak nie wszystkie usługi finansowe są z niego zwolnione. Z roku na rok zwiększa się skala tych podlegających opodatkowaniu – z jednej strony to wynik rosnącego zakresu usług świadczonych przez instytucje finansowe, z drugiej zaś sposobu ujmowania każdej z nich, dokładniej zaś tego, czy są one traktowane przez fiskus jako odrębne, czy też jako część większej usługi finansowej. Przykładem, budzącym zresztą kontrowersje, może być choćby przechowywanie aktywów finansowych.

Wróćmy jednak do zasadniczego tematu opcji opodatkowania. Rozwiązanie takie w odniesieniu do usług finansowych stosuje obecnie osiem państw członkowskich – m.in. Austria, Belgia, Francja i Niemcy. Choć wszystkie – na podstawie art. 137 ust. 1 lit. a dyrektywy 2006/112/WE – umożliwiają podatnikom wybór opodatkowania usług finansowych, to w praktyce stosują różne modele. We Francji jest to rozwiązanie zero-jedynkowe, tzn. opodatkowanie lub zwolnienie z VAT wszystkich świadczonych usług finansowych – zarówno tych wykonywanych na rzecz podatników, jak i podmiotów nimi niebędących (np. osób fizycznych). W Niemczech zastosowano natomiast możliwość wyboru opodatkowania usług finansowych wyłącznie w&...