Bankowość i Finanse | depozyty – Kancelaria SK&S | Ujemne oprocentowanie depozytów – pomiędzy dyskusją prawną a polityką nadzorczą

Dr Marcin Olechowski
Partner, Adwokat
Współpracuje z SK&S od 1996 r. i kieruje praktyką bankowości i finansów. Doradza w złożonych kwestiach regulacyjnych w zakresie prawa bankowego i instytucji finansowych oraz przy transakcjach finansowania. Adiunkt w Katedrze Prawa Cywilnego WPiA UW. Rekomendowany w rankingach Chambers Europe, Chambers FinTech, Legal 500 i IFLR1000.

Dr Wojciech Iwański
Partner, Adwokat
Z kancelarią SK&S współpracuje od 2006 r. Specjalizuje się w regulacji usług finansowych, przede wszystkim bankowych i płatniczych. Zajmuje się zagadnieniami dotyczącymi podejmowania i prowadzenia działalności przez polskie i zagraniczne podmioty w sektorze usług bankowych, płatniczych oraz maklerskich. Od 2020 r. indywidualnie rekomendowany w rankingu Chambers FinTech (Band 2) oraz Chambers Europe Banking & Finance: Regulatory (Up and Coming).

O czym właściwie rozmawiamy?

Zacznijmy od ustalenia, czego dotyczy dyskusja. Pojawiające się w niej określenia „odsetki ujemne” czy „ujemne oprocentowanie” są, jak trafnie podkreślił dr Tomasz Czech w jednym ze swoich ostatnich artykułów, pewnym skrótem myślowym. W praktyce chodzi o możliwość pobierania przez bank opłaty stosunkowej, opartej na pewnym określonym współczynniku, obliczanej w stosunku do kwoty środków przechowywanych na rachunku bankowym. Mechanika obliczania takiej opłaty byłaby analogiczna do naliczania „klasycznych” odsetek należnych klientowi, przy jednoczesnym odwróceniu wektora płatności. To klient w tym przypadku ponosiłby koszt utrzymywania depozytu, który nie byłby wskazany w sposób ryczałtowy, ale płynnie dostosowywany do wysokości depozytu.

Co istotne, ani przepisy prawa cywilnego, ani publicznoprawne regulacje (w szczególności ustawy – Prawo bankowe) nie przesądzają, że pojęcie „odsetek” musi oznaczać wynagrodzenie z tytułu możliwości korzystania z powierzonego kapitału, czy szerzej, jak wydaje się to interpretować przewodniczący KNF w swojej wypowiedzi z 22 kwietnia br., pożytku z prawa. Takie rozumienie odsetek rzeczywiście dotychczas przeważało, ale zostało ukształtowane w diametralnie innych okolicznościach. Wbrew pojawiającym się wypowiedziom (przewodniczący KNF odwołuje się do „wszystkich funkcji, które pełnią odsetki” oraz „ich normatywnej konstrukcji”) nie jest to także pojęcie jednoznaczne w polskim prawie cywilnym.

Z cywilnoprawnego punktu widzenia kluczowe pozostaje natomiast pytanie, czy strony umowy rachunku bankowego mogą przewidzieć w umowie takie wynagrodzenie? W szczególności – czy nie będzie to sprzeczne z samą konstrukcją umowy rachunku bankowego (tzw. naturą stosunku).

Do czego służy rachunek bankowy?

O samej konstrukcji umowy rachunku bankowego polscy cywiliści dyskutują ...