Bankowość spółdzielcza w Szwecji: Kooperatywa z akcjami

Prof. dr hab. Eugeniusz Gostomski

„Förening” w języku szwedzkim oznacza związek, zrzeszenie. Przez wiele lat spółdzielnie kredytowe w Szwecji nie miały statusu banku, pełne uprawnienia uzyskały dopiero w 1974 r. i wówczas zmieniły nazwę na Föreningsbanken.

Jaka piękna katastrofa…

Przed wybuchem skandynawskiego kryzysu bankowego na początku lat 90. XX wieku miał on trójszczeblową strukturę. Centralną pozycję zajmował bank krajowy, którym był Förensingsbankernes Bank (FB Banken). Nadzorował on przestrzeganie przez banki należące do spółdzielczego sektora przepisów w zakresie płynności i wypłacalności oraz przyjmował środki z tytułu rezerwy obowiązkowej i odprowadzał je do banku centralnego Szwecji (Sveriges Riksbank). Drugi szczebel tworzyło 12 banków regionalnych. Banki spółdzielcze, chociaż dysponowały dość dużą samodzielnością w zakresie realizacji transakcji, pod względem prawnym stanowiły ich oddziały, nie sporządzały więc samodzielnie bilansu ani innych sprawozdań finansowych. Nie musiały też samodzielnie spełniać wymogów kapitałowych, lecz współczynnik wypłacalności był zawsze liczony wspólnie dla całej grupy.

Na początku lat 90. w Szwecji i w innych krajach skandynawskich wystąpiło najsilniejsze w powojennej historii osłabienie aktywności gospodarczej, które zbiegło się z radykalną zwyżką stóp procentowych (była ona spowodowana dążeniem rządu do związania korony szwedzkiej z ECU). Jednocześnie ujawniły się błędy w polityce kredytowej i w zarządzaniu ryzykiem oraz dała o sobie znać słabość nadzoru bankowego. W efekcie gwałtownie pogorszyła się jakość portfela kredytowego. Największe straty (odpisy należności i koszty rezerw celowych) poniosły duże banki, lecz w bankach spółdzielczych kryzys trwał najdłużej, bo aż cztery lata (1992-1994).

Instytucja „złych banków”