Bankowcy i niepełnosprawni wspólnie przeciwko barierom

Przyjęcie dwa lata temu Dobrych praktyk obsługi osób z niepełnosprawnościami przez banki czy powołanie zespołu do spraw obsługi osób z niepełnosprawnościami przez banki – to przykłady analogicznych inicjatyw sektora bankowego tylko z ostatnich kilku lat. Prezes Związku Banków Polskich Krzysztof Pietraszkiewicz zaznaczył, że celem obecnie toczących się prac jest przygotowanie wspólnych strategii działania – ale również wypracowanie konkretnych recept, zarówno dla sektora finansowego jak również i administracji publicznej:

–  To, co jest najistotniejsze, to że nasze wspólne działania spotykają się ze sporym odzewem. Tak się składa że w roku bieżącym Pan Prezes Pawłowski był gościem Kongresu Gospodarki Elektronicznej, który organizujemy od wielu lat wspólnie z naszymi partnerami. (…) Odzew na tym spotkaniu był na na tyle istotny, że postanowiliśmy w ciągu trzech miesięcy zorganizować specjalne spotkanie z przedstawicielami organizacji skupiających i reprezentujących osoby niepełnosprawne z Radą Bankowości Elektronicznej, z Radą Wydawców Kart Bankowych i z Forum Technologii Bankowych. Chcemy wspólnie po pierwsze – poznać nasze uwarunkowania, ale także przedyskutować strategiczne propozycje, swego rodzaju punkty rozwojowe na których byśmy skoncentrowali nasze wysiłki. Także po to, by pół roku później, w pierwszym półroczu przyszłego roku zaprezentować te propozycje w postaci gotowych rozwiązań: w jednych przypadkach rekomendacji, a w innych – jeśli będą one potrzebne – rozwiązań o charakterze legislacyjnym.

Prezes Pietraszkiewicz po raz kolejny podkreślił, że walka z wykluczeniem bankowym Polaków – i wszelkie inicjatywy, które temu wykluczeniu zapobiegają – stanowią dla ZBP kwestię absolutnie priorytetową:

– Dla nas, jak sektora bankowego, jest sprawą honoru, aby osobom które mogą mieć różnego rodzaju problemy, wyjść naprzeciw – jeżeli tylko to jest możliwe i jeśli to nawet wymaga pewnych nakładów, przede wszystkim wysiłku intelektualnego, projektowego czy kosztów – myślę, że sukcesywnie uda się to osiągnąć.

Prezes Fundacji Integracja Piotr Pawłowski podkreślił jeden z aspektów podpisanego porozumienia: zwiększanie wiedzy w społeczeństwie – w tym przypadku pośród pracowników sektora bankowego – o rzeczywistych potrzebach osób niepełnosprawnych to pierwszy, a zarazem niezbędny krok na drodze ku likwidacji barier:

– To nie jest tak, że funkcjonujemy w zupełnie odrębnym świecie, tylko w momencie kiedy chcemy funkcjonować tak jak wszyscy to ten świat musi uwzględniać nasze potrzeby: patrzeć na nasze możliwości a nie na nasze ograniczenia. Ograniczenia jeśli są, to powstają w wyniku nieprzemyślanych decyzji. (…) Te ograniczenia możemy zlikwidować jedynie wtedy, kiedy jest wiedza jak to zrobić. Ta wiedza jest: w momencie, kiedy audytujemy obiekty architektoniczne – a tak właśnie pracowaliśmy przez wiele lat z BZ WBK, z Citi Handlowym – patrzymy jak oddziały mają być dostępne nie tylko dla osoby poruszającej się na wózku. Pamiętajmy, ze osoba słabowidząca, niewidoma również potrzebuje odpowiednich udogodnień. Zwracamy uwagę bardzo szeroko i kompleksowo – zgodnie z naszą nazwą „Integracja” – że mówimy o różnych niepełnosprawnościach, które są pewnego rodzaju wyzwaniem dla naszych poszczególnych partnerów.

Okazuje się, że tak naprawdę niewiele potrzeba, by zrozumieć potrzeby osób niepełnosprawnych i bez skrępowania komunikować się z takimi osobami. „Bez zahamowań, spontanicznie!” – apeluje Prezes Piotr Pawłowski we wstępie krótkiej, lecz treściwej broszurki „Savoir-vivre wobec osób z niepełnosprawnością”. Nie musimy obawiać się powiedzieć niewidomemu „Do widzenia”, a osobie na wózku – „Chodźmy jutro na mecz”. Należy natomiast pamiętać – i uświadamiać to własnym dzieciom – że pies-przewodnik osoby niewidomej to nie kompan do zabawy, a rozmawiając z osobą na wózku zachować należy pewną odległość – choćby po to, aby nie zmuszać naszego rozmówcy do kłopotliwego podnoszenia głowy. Te, jak i wiele innych zasad zaprezentowano w broszurce – w formie ciekawego komiksu.

Niestety, brak świadomości w zakresie potrzeb osób z niepełnosprawnością tworzy bariery również i w wirtualnym świecie. Na co zwracać uwagę, aby już u wejścia na stronę www nie budować przysłowiowych schodów? Kwestię tę poruszył prezes Pawłowski:

– Pojawia się jednakże kolejne wyzwanie: co zrobić w dobie Internetu jeśli chodzi o dostęp do usług, chociażby bankowych? Internet daje zdecydowanie większe możliwości osobom z niepełnosprawnością w sprawnym funkcjonowaniu. W przypadku, kiedy serwis bankowy jest niedostosowany, moje funkcjonowanie jest ograniczone. Ja nie korzystam z myszki, jestem osobą, która nie może posługiwać się tym narzędziem. Spróbujcie Państwo odłączyć myszkę i posługiwać się wyłącznie klawiaturą – a zobaczycie ile barier właśnie w serwisach internetowych czeka na taką osobę, która nie korzysta z myszki. Co w przypadku osób niewidomych, które też potrzebują odpowiednio przygotowanych serwisów internetowych, nie na zasadzie czytacza stron tylko odpowiednio zredagowanego, przemyślanego serwisu który jest udostępniony dla osób niewidomych? Jest nas około 5 milionów. Około pół miliona osób ma kłopoty ze słuchem. Około miliona osób ma kłopoty ze wzrokiem. Ponad milion osób ma kłopoty z poruszaniem się. Ale jest mnóstwo różnych niepełnosprawności, które wykluczają z codziennego funkcjonowania wiele osób. Te osoby oczywiście mogą funkcjonować – pod warunkiem, że to wszystko, co jest wokoło nas jest dla nich dostępne.

Prezes Pawłowski podkreślił, że Związek Banków Polskich nie tylko aktywnie propaguje ułatwianie dostępu osobom niepełnosprawnym do bankowych gmachów; chlubny przykład w tej dziedzinie płynie wprost z samego Związku:

– Ja nie ukrywam, że spotkałem tutaj przyjaciół – właściwych ludzi, którzy zaczęli od siebie. Kiedyś nie do końca komfortowo czułem się w siedzibie Związku Banków Polskich, ponieważ obiekt ten nie był w pełni dostosowany. Po remoncie zostały uwzględnione wszelkie poprawki, które dają możliwość funkcjonowania osobom niepełnosprawnym na tym poziomie. Ja się czuję komfortowo, mogę funkcjonować bez problemu – ponieważ znalazły się osoby, które w momencie remontu uwzględniły wszelkie potrzeby które wymagane są na przykład przez osoby poruszające się na wózku. Te chęci są istotne w przypadku przebudowy, modernizacji, różnych udogodnień które dają szansę funkcjonowania osobie z niepełnosprawnością. Te chęci są, wiedza jest – a więc próbujemy przez rekomendację dać jeszcze sygnał: osoba z niepełnosprawnością chce normalnie funkcjonować i korzystać z usług bankowych.

Prezes ZBP powiedział, że walka z barierami musi się odbywać na każdym poziomie:  poszczególnych przedsiębiorstw, samorządów zawodowych a wreszcie – całej gospodarki:

– (…) każdy bank zajmuje się tą sprawa indywidualnie – i oczywiście banki podejmują indywidualnie decyzje o tym, co i w jakiej kolejności będą rozwiązywać, ale część prac musimy wykonać wspólnie. Musimy pewne rozwiązania wystandaryzować w bankowości – dlatego również, że nie sposób, aby osoby na przykład głuchonieme miały inne standardy obsługi w każdym banku. Chcielibyśmy bardzo, aby w znaczącej liczbie polskich oddziałów bankowych osoby głuchonieme mogły porozumiewać się z pracownikami banków przy zastosowaniu technologii informatycznych i z udziałem tłumacza języka migowego na odległość. Nad tym pracujemy – ale do tego potrzebujemy porozumienia ze wszystkimi bankami. Wydaje się, że tutaj rola samorządu bankowego i rola organizacji, która obejmuje całe spektrum takich problemów swoim zasięgiem, swoimi badaniami, ekspertyzami – jest niezmiernie ważna.

Jak wielką rzeszę klientów banków stanowią niepełnosprawni? Zdaniem przedstawicieli Fundacji Integracja – to nie mniej niż 600 tysięcy aktywnych zawodowo Polaków. Prezes ZBP podkreślił z kolei, że – nie umniejszając w niczym udziałowi klientów z niepełnosprawnością w wynikach banków – działalność instytucji finansowych w tym zakresie ma nade wszystko charakter misji społecznej:

– Ja myślę, że poza aspektem ekonomicznym, który oczywiście nie może być bagatelizowany, jest powinność czysto obywatelska, czysto ludzka, która na nas wszystkich spoczywa, nie tylko na bankowości. Spoczywa ona szczególnie na tych wszystkich osobach, które nie są dotknięte niepełnosprawnością, osobach które nie mają wśród swoich bliskich takich przypadków – choć w zasadzie każdy z nas zna osoby o różnym stopniu niepełnosprawności. Ogromnie się cieszę z każdej inicjatywy tworzenia żłobków, przedszkoli czy szkół integracyjnych – ponieważ to jest kwestia fundamentalna. Bardzo się cieszę z przypadków, kiedy są konstruowane nowe urządzenia czy powstają nowe placówki, które uwzględniają potrzeby osób z niepełnosprawnością – ale wiem, że musimy być tym środowiskiem, które w kilku obszarach wskaże drogę, ponieważ niewątpliwie w obszarze gospodarki elektronicznej polska bankowość jest liderem. Nie chcemy świecić światłem odbitym w Europie i świecie – ale jeśli się nie chce świecić światłem odbitym, jeśli chce się być liderem w tym dobrym rozumieniu, to spoczywają na nas również pewne obowiązki, takie jak rozumienie potrzeb poszczególnych grup obywateli – naszych potencjalnych klientów.

Karol Jerzy Mórawski