Bankomaty z zamknietym obiegiem gotówki
Gotówka wciąż króluje
I nie wydaje się, żeby miało się to zmienić. Osiem na dziesięć transakcji w Europie jest transakcjami gotówkowymi, bez względu czy są to zakupy w galerii handlowej w centrum miasta, czy cotygodniowa wizyta w podmiejskim supermarkecie. Większość gotówki pochodzi z bankomatów - ponad 80% klientów banków wypłaca z nich gotówkę przynajmniej raz w miesiącu.
Artykuł jest częścią publikacji pod redakcją Krzysztofa Maderaka pt.: "Technologie informatyczne w zarządzaniu bankiem spółdzielczym XXI wieku".
Tomasz Walencewicz
Wincor Nixdorf Sp. z o.o.
Znaczenie gotówki raczej nieprędko ulegnie zmniejszeniu. Według Europejskiego Banku Centralnego liczba banknotów w obrocie wzrasta w tempie 9% rocznie. Obecnie w obrocie znajduje się ponad 677 mld euro – to ponad 3 razy więcej niż w momencie wprowadzenia euro w styczniu 2002 r. Tendencja ta utrzymuje się nie tylko w Europie, na przykład w porównaniu z rokiem 2000 w światowym obrocie znajduje się obecnie 42% więcej banknotów dolarów amerykańskich.
Obsługa gotówki kosztuje
Rosnąca ilość gotówki w obrocie podnosi koszty jej obsługi ponoszone przez banki i przedsiębiorstwa handlu detalicznego. Głównym źródłem wydatków są koszty zatrudnienia, inwestycji, materiałów i rozliczania, ubezpieczenia, koszty alternatywne związane z zasobami gotówkowymi oraz koszty logistyki, transportu i obsługi. Wszystkie te koszty stanowią duże obciążenie dla przedsiębiorstwa.
Badania przeprowadzone przez Wincor Nixdorf potwier- dzają, że Europa wydaje na zarządzanie gotówką ponad 50 mld euro rocznie, tyle samo co Stany Zjednoczone. W Niemczech sprzedawcy detaliczni ponoszą koszty rzędu ok. 7,4 mld euro rocznie, a niemieckie banki detaliczne 3,9 mld euro rocznie: te dwa sektory generują 90% kosztów zarządzania gotówką w Niemczech. Po rozbiciu tych kwot okazuje się, że koszty oddziałów bankowych sięgają 86%, a przedsiębiorstw handlu detalicznego – 96%. Podstawowym źródłem tych kosztów jest koszt pracy, który dla banków stanowi 61%, a 72% w przypadku przedsiębiorstw handlu detalicznego.
Procesy gotówkowe są pracochłonne
W handlu detalicznym sam proces dokonywania płatności w kasie trwa od 10 do 25 sekund, w zależności od rodzaju sklepu. Kolejnym krokiem jest przygotowanie i rozliczenie kasy, które przy tradycyjnych szufladach kasowych w punkcie sprzedaży odbywają się na zapleczu kasowym i często wymagają dwukrotnego sprawdzenia – 10 do 15 minut na każde rozliczenie kasy lub zmianę kasjera. Następnie wszystkie wpływy kasowe są ręcznie zliczane na zapleczu kasowym i umieszczane w sejfie. Na koniec gotówkę należy przygotować do odbioru przez konwojenta wartości pieniężnych (CiT), policzyć w kasie głównej i przetransportować do centrali banku. Żadna z tych czynności nie podnosi wartości przedsiębiorstwa, natomiast wszystkie wymagają ogromnych nakładów pracy. Ponadto działania te niosą ze sobą ryzyko – manipulacji ze strony pracowników, napadów i kradzieży w punktach sprzedaży lub podczas transportu przez konwojenta CiT.
W większości banków detalicznych sytuacja nie jest lepsza. Faktem jest, że od momentu wprowadzenia bankomatów poziom wypłat gotówkowych z wykorzystaniem systemów samoobsługowych wzrósł na świecie do ok. 75% wszystkich wypłat. Pozostałe ręczne wypłaty gotówkowe w okienkach bankowych wymagają dużego nakładu pracy, pochłaniając od 90 do 120 sekund na transakcję.
Podobnie jest z wpłatami, przy czym stopień ich automatyzacji jest obecnie bardzo niski: na świecie jedynie 10% wpłat gotówkowych wykonywanych jest z wykorzystaniem systemów samoobsługowych. W Polsce liczba zainstalowanych wpłatomatów jest dziesięciokrotnie niższa od liczby zainstalowanych bankomatów. Realizacja wpłat gotówkowych na rachunki z wykorzystaniem szybkiego automatycznego systemu elektronicznego przyniosłaby znaczne korzyści finansowe – oszczędności rzędu nawet 80% w porów- naniu do tradycyjnych wpłat w okienku. Kolejnym źródłem znacznych kosztów są tradycyjne bankomaty wymagające uzupełniania lub wyjmowania gotówki. Również działania poza terenem banku wymagają dużego stopnia koordy- nacji procesów logistycznych, a transport gotówki pociąga za sobą duże ryzyko.
Wieloletnie doświadczenie
To właśnie tu zaczyna się pole działania Wincor Nixdorf. Nasze doświadczenie w dostarczaniu rozwiązań informatycznych dla banków detalicznych i przedsiębiorstw handlu detalicznego jest dowodem na to, że rozumiemy funkcjonowanie tych sektorów lepiej niż inne firmy.
Wincor Nixdorf zalicza się w Polsce do pionierów technologicznych wśród rozwiązań dla bankowości. Do długiej listy sukcesów firmy zaliczają się m.in. pierwsze wdrożenie wpłatomatu oraz dyspensera kasjerskiego z zamkniętym obiegiem gotówki w Polsce oraz pierwszego bankomatu z czytnikiem biometrycznym w Europie. Wincor Nixdorf ma wieloletnie doświadczenie w zakresie optymalizacji obrotu gotówkowego dla banków detalicznych z zastosowaniem innowacyjnych systemów obsługi gotówkowej w strefach samoobsługowych i w strefach obsługi klienta.
Nowy sprzęt z inteligentną koncepcją przechowywania banknotów
Jednym z głównych elementów systemu jest najnowsza generacja urządzeń samoobsługowych o nazwie CINEO (Cash Intelligence NEO). W skład nowej rodziny produktów wchodzą bankomaty, wpłatomaty, dyspensery kasjerskie i terminale transakcyjne. Rodzina produktów CINEO ustanawia nowe standardy pod kątem łatwości obsługi, wzornictwa, bezpieczeństwa i jakości. Taka sama zasada odnosi się do użyteczności: systemy automatycznie dostarczają wszelkie niezbędne informacje operacyjne, dzięki czemu bank w szerokim zakresie korzysta z możliwości, jakie daje proaktywne zarządzanie systemem, co przekłada się na wysoką dostępność urządzenia dla klientów. Wynikiem tego jest nie tylko oferowany przez nas doskonały sprzęt, ale również długofalowa ochrona inwestycji. Wszystkie systemy CINEO charakteryzują się identyczną technologią obsługi banknotów, a urządzenia do ich przechowywania oparte są na ujednoliconym standardzie. Inteligentny mikroprocesor w kasecie lub bębnie zapisuje i pamięta informacje, które są dostępne w każdej chwili, zarówno o poziomie gotówki, jak i w odniesieniu do miejsca i czasu wykorzystania urządzenia lub jego otwarcia. Dlatego też sama kwestia przechowywania banknotów stanowi cenny wkład w proces niezakłóconego śledzenia gotówki klientów w procesie obsługi kasowej.
Nowa generacja urządzeń – bankomaty z zamkniętym obiegiem gotówki
Na rynku polskim stosowane są urządzenia, które pozwalają realizować zarówno wypłaty (bankomat), jak i wpłaty (wpłatomat). Dotychczas bankomat oraz wpłatomat w takim urządzeniu pracował oddzielnie, co wiązało się z koniecznością dostarczania kaset pełnych banknotów do bankomatu oraz odbierania z urządzenia zapełnionych kaset wpłatomatowych. Połączenie funkcji wpłaty oraz wypłaty poprzez wspólne kasety bankomatu i wpłatomatu pozwala na zmniejszenie częstości obsługi kaset. I tak recyrkulacja gotówki wewnątrz urządzenia (zwana też recyklingiem gotówki) pozwala na wykorzystanie gotówki deponowanej podczas wpłat do realizacji wypłat. W czasie deponowania banknotów w urządzeniu odbywa się uwierzytelnienie i sprawdzenie banknotów, co w rezultacie przyczynia się do istotnego obniżenia nakładu pracy i wydatków. Na przykładzie szeroko stosowanych w Polsce dyspenserów kasjerskich z zamkniętym obiegiem gotówki można stwierdzić, że recykling pozwala obniżyć niezbędny poziom gotówki w oddziale o ok. 30%, a jest to dopiero pierwszy krok do pełnej optymalizacji przy zastosowaniu systemów zarządzania gotówką.
Wymiana kaset bez zakłóceń
Koncepcja przechowywania banknotów w ramach systemów CINEO to rozwiązanie wysoce innowacyjne. Po raz pierwszy inteligentne uniwersalne kasety dają możliwość wymiany gotówki pomiędzy poszczególnymi punktami gotówkowymi, usprawniając w ten sposób cykl gotówkowy w branży bankowej. Gotówka deponowana w dyspenserze kasjerskim może być wykorzystana między innymi do zasilenia bankomatu w strefie samoobsługowej. W połączeniu z odpowiednimi aplikacjami, inteligentna koncepcja przechowywania banknotów gwarantuje niezakłóconą wymianę tych samych kaset w ramach różnych punktów gotówkowych. Zasilanie i wybieranie gotówki następuje w strefie samoobsługowej, co w rezultacie prowadzi do optymalizacji procesów zarówno w strefie obsługi klienta, jak i na zapleczu w zamkniętym cyklu gotówkowym, którego wydajność również znacząco się zwiększa. To z kolei nie tylko zdecydowanie obniża nakład pracy, ale również eliminuje ryzyko kradzieży i błędów, jak również przyspiesza obrót gotówkowy w ramach oddziałów bankowych, przyczynia się do jego bezpieczeństwa i większej efektywności kosztowej.
Znaczne obniżenie kosztów
Wykorzystanie technologii CINEO pomoże bankom zredukować koszty obsługi gotówki o ponad 20%. Bankomaty z zamkniętym obiegiem gotówki CINEO dają możliwość wyeliminowania ręcznej obsługi gotówki i zmniejszenia jej ilości w obiegu. Ponadto umożliwiają ograniczenie kosztów administracji w zakresie kontroli i monitoringu procesów logistycznych gotówki pomiędzy oddziałami banku a konwojentem wartości pieniężnych CiT i centralą banku. Dodatkowo zmniejsza się ryzyko strat, a w związku z tym konieczność zapewnienia zabezpieczeń.
Większa maksymalna pojemność urządzenia
Bankomat CINEO C4060 może pomieścić 4, 5 lub 8 kaset z gotówką, co daje możliwość przechowywania prawie 13 000 sztuk banknotów w jednym urządzeniu. Właściwa dystrybucja nominałów w poszczególnych kasetach pomaga dodatkowo zoptymalizować ilość wizyt konwojów. Kasety gotówkowe w bankomacie są uniwersalne – każda jest programowana osobno (do zamkniętego obiegu gotówki, samych wpłat lub samych wypłat) co zapewnia maksymalną elastyczność inwestycji.
Gwarancja przejrzystości
Innowacyjna koncepcja przechowywania banknotów oznacza przejrzystość cyklu gotówkowego i maksymalną zgodność stanów gotówki, a także pozwala na wymianę środków pieniężnych pomiędzy oddziałami banków. Koncepcja taka umożliwia łatwy dostęp do szczegółowych informacji dotyczących wartości gotówki w kasecie, dat jej wykorzystania oraz drogi banknotów, co w rezultacie przyczynia się do uzyskania maksymalnej przejrzystości procesu przy jednoczesnej minimalizacji manualnej ob sługi gotówkowej.
Maksymalne bezpieczeństwo
Nasza koncepcja zakłada przechowywanie gotówki w inteligentnym, zamkniętym systemie. Ogranicza to ryzyko kradzieży i manipulacji przez pracowników oraz pomaga uniknąć powstawania niedoborów gotówki na poziomie oddziału banku lub sklepu czy w czasie transportu. Urządzenia są wyposażone w fabryczne zabezpieczenie antyskimmingowe ASKIM II produkcji Wincor Nixdorf. Rozwiązanie to w sposób ciągły wykrywa i zakłóca działanie skimmerów. Zakłócanie pola magnetycznego wokół czytnika kart aktywnie uniemożliwia poprawne działanie ewentualnego skimmera. Funkcja wykrywania działa dzięki monitorowaniu zmian pola magnetycznego wokół czytnika kart. Wykrycie określonej istotnej zmiany tego pola powoduje przeprowadzenie ustalonych działań – wyłączenie maszyny, alert do aplikacji zarządzającej lub inne akcje zależne od wymagań banku. Dodatkowo dostępne są kamery skierowane na czytnik kart oraz na podajnik gotówki, które umożliwiają optyczne wykrywanie zainstalowania nawet najmniejszego skimmera lub fałszywej facii.
Poprawienie jakości procesu obsługi reklamacji
Urządzenia CINEO umożliwiają dokumentację przebiegu operacji wpłaty lub wypłaty za pomocą kamer skierowanych na shutter, na czytnik kart oraz na twarz klienta. Dzięki synchronizacji czasowej zdjęć oraz powiązania ich z transakcją uzyskujemy możliwość obiektywnego odtworzenia zdarzeń oraz ustalenia racji do roszczenia.
Optymalizacja działalności
Pracownicy oddziałów bankowych i sklepów nie muszą już wykonywać bezproduktywnych, rutynowych czynności i mogą poświęcić swój czas i energię na bardziej pożyteczne zadania, takie jak sprzedaż czy doradztwo. Dzięki ograniczeniu ilości personelu, aplikacji i interfejsów niezbędnych do obsługi gotówki można znacznie uprościć działalność oddziału bankowego lub sklepu.
Nowa jakość procesu wpłat i wypłat dla klienta
W urządzeniach zastosowano jeden podajnik gotówki w postaci korytka zarówno do wpłaty, jak i wypłaty banknotów, który obsługuje paczki do 200 banknotów jednorazowo. Urządzenie przetwarza 10 banknotów na sekundę, będąc tym samym o 25% szybszym od dotychczasowych urządzeń samoobsługowych.
Wysoka dostępność dla klientów
Doświadczenie firmy Wincor Nixdorf w produkcji i serwisowaniu bankomatów, wpłatomatów oraz poprzednich modeli bankomatów z recyklingiem zostało wykorzystane przy projektowaniu serii CINEO. Szczególny nacisk został położony na wysoką dostępność urządzenia dla klientów. W przypadku wpłatomatów oraz bankomatów z recyklingiem dostępność jest w pierwszym rzędzie pochodną średniej liczby sztuk banknotów, która zostanie przyjęta przez maszynę, zanim nastąpi zacięcie. Dla wpłatomatów pracujących w Polsce parametr ten kształtuje się na poziomie średnio jednego zacięcia na 10 000 banknotów, a dla bankomatów z recyklingiem, które obecnie skonfigurowane są do pracy jako tylko wpłatomat na poziomie średnio jednego zacięcia na 25 000 banknotów. Projektowa wartość tego parametru dla urządzeń CINEO to średnio jedno zacięcie na 60 000 banknotów. Oznacza to około 6 razy dłuższą pracę urządzenia pomiędzy zacięciami w stosunku do wpłatomatów powszechnie stosowanych w Polsce. Przykładowo, gdy w lokalizacji pracuje wpłatomat, który przyjmuje średnio 30 000 banknotów na miesiąc, to zatnie się on średnio 3 razy w miesiącu. CINEO pracujące w tej samej lokalizacji zatnie się średnio raz na dwa miesiące.
„Kolejny artykuł z naszego cyklu już za tydzień”.