Banki spółdzielcze: Pakt dla rozwoju

Arkadiusz Lewicki

„Pakt dla obszarów wiejskich”, zgodnie z zapowiedziami ministra rolnictwa, będzie nie tylko strategią, ale także swego rodzaju porozumieniem społecznym i politycznym, kompleksowo integrującym działania administracji rządowej i samorządowej, społeczności lokalnych, organizacji społecznych i gospodarczych – w realizacji celu, jakim jest rozwój obszarów wiejskich. Pakt ma pozwolić uzyskać efekt synergii, poprzez odpowiednie ukierunkowanie wsparcia na rzecz obszarów wiejskich, realizowanego na poziomie regionalnym i krajowym przy wykorzystaniu środków krajowych i unijnych. Skonsolidowanie zadań w jednym dokumencie ma zapewnić spójność pomiędzy strategicznymi zadaniami rządu i samorządu realizowanymi na rzecz rozwoju obszarów wiejskich. Dokument wpisuje się także w „Plan na rzecz odpowiedzialnego rozwoju”.

W pracach tych nie może zabraknąć środowiska bankowego. Związek Banków Polskich, po przeprowadzeniu szerokich konsultacji środowiskowych, z udziałem tak banków sieciowych, jak i bankowości spółdzielczej skierował do ministra rolnictwa propozycje sektora. Prace koncepcyjne i regulacyjne nad paktem potrwają do końca 2016 r., zaś od 2017 r. zapowiedziano jego sukcesywne wdrożenie.

Banki instytucjami otoczenia biznesu

Propozycje środowiska bankowego koncentrują się głównie na zapowiadanych dwóch zasadniczych priorytetach paktu – rozwoju przedsiębiorczości oraz na rozwoju konkurencyjności sektora rolnego. W ramach paktu planuje się m.in. tworzenie warunków „rozwoju dostępu do instytucji otoczenia biznesu oraz niwelacji wykluczenia informacyjnego i cyfrowego” mieszkańców terenów wiejskich. W 2015 r. w polskich bankach spółdzielczych pracowało 31,9 tys. osób, bankowość spółdzielcza dysponuje jednocześnie jedną trzecią wszystkich placówek bankowych w Polsce (ok. 5 tys.) – niejednokrotnie w miejscowościach, do których nie docierają inne instytucje finansowe. Wydaje się, że banki mogłyby doskonale wpisać się w mapę takich instytucji otoczenia biznesu. Potencjał ten warto wykorzystać dla realizacji paktu.

Pomoc krajowa do liftingu

Banki spółdzielcze stanowią jeden z filarów systemu tzw. pomocy krajowej. W dwóch aspektach banki zaangażowane w finansowanie rolnictwa podnoszą jednak konieczność zmian. Pierwszy to odnotowywane bardzo duże zapotrzebowanie na preferencyjny kredyt obrotowy i rekomendacja wznowienia tego instrumentu. Drugi aspekt dotyczy tzw. starego portfela kredytowego. Chodzi tu o znaczne ograniczenie możliwości generowania nowej preferencyjnej akcji kredytowej (inwestycyjnej i klęskowej) z powodu obciążeń związanych z koniecznością obsługi nierentownych kredytów preferencyjnych tzw. starego portfela (tj. udzielonych do 31 grudnia 2014 r.), opartych na całkowicie anachronicznym modelu referencyjnym, w postaci stopy redyskonta weksli. W warunkach niskich stóp procentowych portfel ten generuje wydatnie ujemny wynik odsetkowy, co przekłada się na konieczność jego równoważenia angażowaniem banku w innych, niż istotny dla sektora rolnego, obszarach. Proponuje się w związku z tym ujednolicenie systemu ustalania oprocentowania poprzez wprowadzenie jednolitego oprocentowania dla tych kredytów, opartego na stawce WIBOR 3M, powiększonego o marżę. Zmiana i dostosowanie do aktualnych warunków, powstałych niezależnie od banków, pozwoliłaby na bardziej efektywne zarządzanie portfelem kredytów preferencyjnych i podaż środków kredytowych na nowe inwestycje na obszarach wiejskich.

Obrót nieruchomościami rolnymi po kwietniowej ustawie

Innym ważkim postulatem w zakresie regulacji krajowych jest zmiana Ustawy z 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw. Ma ona istotne znaczenie dla obrotu ziemią rolną oraz dla procesów kredytowania przez instytucje finansowe, kiedy w grę wchodzi zabezpieczenie hipoteczne na nieruchomości rolnej. Niektóre z wprowadzonych zmian mogą negatywnie wpływać na dostępność środków finansowych dla rolników, które są im niezbędne dla rozwoju ich gospodarstw. Rozwiązania te mogą także doprowadzić do sytuacji, w której bank przejmujący nieruchomość rolną na skutek postępowania windykacyjnego wobec dłużnika, będzie zobowiązany do jej sprzedaży po zaniżonych cenach, co może wpł...