Banki spółdzielcze – Novum: Wpłatomat czy bankomat recyklingowy
Adam Budziszewski
koordynator ds. sprzedaży urządzeń automatyki bankowej, Zakład Usług Informatycznych Novum Sp. z o.o.,
producent i dostawca oprogramowania dla banków spółdzielczych, dostawca bankomatów.
Początki wpłat w urządzeniach bankomatowych opierały się na depozytach kopertowych. Ze względu na niską efektywność i zbyt duże koszty obsługi transakcji tego typu rozwiązanie przechodzi do historii.
Bankomat z dodatkowym modułem wpłat nie jest efektywny
Podział na kasety wpłat i wypłat w takim urządzeniu zwiększał pracochłonność obsługi takiego urządzenia. Ograniczona pojemność kaset również wpływała na niską efektywność pracy urządzenia. W praktyce bankomat z dodatkowym modułem wpłat, ze względu na swoją budowę, przyjmował banknoty w zakresie do 50 sztuk w jednej transakcji. Skutkowało to dłuższym czasem, który klient musiał poświęcić na dokonanie wpłaty. Przy wpłacie dużej kwoty, np. 40 tys. zł w nominałach po 100 zł, transakcji musiało być minimum 8 lub więcej. W nowoczesnym bankomacie recyklingowym taka transakcja zajmie klientowi od jednej do dwóch minut. Na rynku nadal spotyka się używane bankomaty z dodatkowym modułem wpłat, w znacznie niższych cenach w stosunku do bankomatów recyklingowych nowej generacji. Należy mieć jednak pewność, czy spełnią one wymogi dotyczące sprawdzania autentyczności i jakości obiegowej banknotów, zgodnie z zarządzeniem 19/2016 Narodowego Banku Polskiego, które wchodzi w życie 1 lipca 2018 r. Bank powinien mieć także gwarancję wsparcia dostawcy lub producenta takiego urządzenia. Zgodność z wymogami musi być potwierdzona testami z udziałem Narodowego Banku Polskiego. Brak perspektywy możliwości spełnienia tych wymogów lub wysokie koszty mogą być jednym z powodów, dla których urządzenia starszego typu są wymieniane przez ich właścicieli na nowocześniejsze.
Od 1 lipca 2018 r. weryfikacja autentyczności i jakości obiegowej będzie obowiązkowa
Wkrótce wszystkie urządzenia, które przyjmują banknoty (zgodnie z rozporządzeniem 19/2016 są to urządzenia do przeliczania, sortowania, sprawdzania autentyczności banknotów lub monet obsługiwane przez pracownika, zespół pracowników lub klienta) muszą być przetestowane i być zgodne z nowymi wymogami. Najważniejsze wymogi zarządzenia 19/2016 wobec urządzeń przyjmujących gotówkę:
- sortowanie banknotów zgodnie z ich klasyfikacją;
- wydzielona kieszeń lub inny rodzaj rozwiązania zapewniający prawidłowe rozdzielenie sortowanych banknotów;
- możliwość modyfikacji ustawień dla bankomatu z funkcją wpłatomatu, tak aby mógł w prawidłowy sposób wykrywać falsyfikaty (sprawdzanie autentyczności). Urządzenie z funkcją recyklingu będzie musiało zapewnić także właściwą separację banknotów. Urządzenia posiadające funkcję weryfikacji autentyczności będą traktowane jak recyklery.
Dodatkowo, w razie potrzeby, urządzenia muszą mieć możliwość modyfikacji ustawień w celu dostosowania do bardziej lub mniej rygorystycznego sortowania, według kryteriów jakości obiegowej. NBP będzie wymagał od banków kwartalnych sprawozdań zawierających informacje o liczbie i rodzaju urządzeń z funkcją powtórnego wprowadzania banknotów do obiegu, w podziale na kategorie i typy.
Jak podaje w rozporządzeniu NBP, w połączeniu z identyfikacją klienta każdy wpłatomat powinien być tak sparametryzowany, aby zatrzymywał banknot podejrzany, do którego autentyczności istnieje wątpliwość (kategorii 2) i zatrzymywał banknot o niepotwierdzonej autentyczności (kategorii 3). Urządzenie nie może w żadnym wypadku zwrócić takiego banknotu klientowi, a system nie może zaksięgować takich środków na jego rachunku. Klasyfikacji jest więcej i są one określone następująco:
Kategoria 1 – przedmioty nierozpoznane jako banknoty waluty polskiej,
Kategoria 2 – banknoty podejrzane, do których autentyczności istnieje wątpliwość,
Kategoria 3 – banknoty o niepotwierdzonej autentyczności,
Kategoria 4 – banknoty rozpoznane jako autentyczne i nadające się do obiegu,
Kategoria 5 – banknoty rozpoznane jako autentyczne, ale nienadające się do obiegu.
Testy posiadanych urządzeń i ewentualne dostosowanie ich do nowych wymogów powinien przeprowadzić każdy bank we własnym zakresie. Testy może przeprowadzić także dostawca lub producent bankomatu. Po ich pozytywnym zakończeniu dany typ i model bankomatu, spełniający warunki rozporządzenia, pojawi się na listach NBP jako urządzenie wzorcowe. Regulacje te nie dotyczą monofunkcyjnych bankomatów, nieposiadających funkcji weryfikacji autentyczności i jakości obiegowej banknotów. W tym przypadku do urządzenia zasilanego przez bank będą musiały trafić banknoty przesortowane wcześniej. Mimo to bank zobowiązany będzie do przedstawiania w NBP kwartalnych raportów ze stanów posiadanych urządzeń.
Bankomat recyklingowy nie tylko w strefie EURO
Ostatnie kilka lat to dynamiczny wzrost liczby bankomatów recyklingowych na rynkach zachodnich, gdzie takie regulacje już obowiązują. Recyklery są powszechnym standardem i zastępują tradycyjne bankomaty monofunkcyjne lub te z dodatkowym modułem wpłat. Przykładem takiego urządzenia jest bankomat recyklingowy KEBA, producenta z Austrii. To właśnie firma KEBA, w ostatnich latach, notuje dużą dynamikę wdrożeń recyklerów w takich krajach, jak: Niemcy, Austria, Turcja, Włochy, Czechy, Rumunia. W Polsce bankomaty KEBA są najczęściej wybieranymi bankomatami recyklingowymi przez banki spółdzielcze. Urządzenia dostarcza firma Novum wraz z niezbędnym oprogramowaniem, kompleksowym procesem wdrożenia i opieką serwisową. W połączeniu z systemem zarządzania pracą bankomatów Novum HOST recyklery dają możliwość tworzenia zupełnie nowych usług, przy jednoczesnym ograniczeniu kosztów obsługi gotówki. Bankomaty KEBA objęte są wsparciem producenta i dostawcy w świetle zmieniających się uwarunkowań prawnych.
Bankomat recyklingowy ogranicza koszty banku i oszczędza czas klienta
W bankomacie recyklingowym (z zamkniętym obiegiem gotówki) wpłata 40 tys. zł w 200-złotowych banknotach możliwa jest do przeprowadzenia w jednej transakcji. Przy nominale 100 zł, tych transakcji będzie dwie. Ze względu na szybką walidację wpłacanych banknotów średni czas wpłaty 200 banknotów wynosi około jednej minuty. Podczas wpłaty nie ma konieczności rozdzielania banknotów na poszczególne nominały i jednakowego ułożenia ich przed podaniem do urządzenia. Bankomat recyklingowy automatycznie dokona segregacji wpłacanych banknotów, przeliczy kwotę i wyświetli klientowi specyfikację wpłaty. Klient może w tym momencie zdecydować – dokonać wpłaty czy zrezygnować. W pierwszym przypadku, środki zostaną zaksięgowane na rachunku klienta (w zależności od systemu finansowo-księgowego, jaki posiada bank) i zostaną posortowane zgodnie z zarządzeniem 19/2016 NBP.
W drugim przypadku, banknoty zostaną zwrócone klientowi, dokładnie te, które podał do urządzenia. Banknoty rozpoznane jako fałszywe lub podejrzane zatrzymane będą przez urządzenie, bez zaksięgowania na rachunku klienta. Administrator bankomatów otrzyma informację o takim zdarzeniu. Bank zgodnie z zarządzeniem NBP może (zarządzenie mówi wprost, że bank ma obowiązek zatrzymać banknot i powiadomić policję) uruchomić odpowiednią procedurę. Banknoty sklasyfikowane jako nadające się do powtórnego obiegu są wypłacane innym klientom – podlegają recyklingowi gotówki. Do deponowania i wypłaty gotówki używane są te same kasety o bardzo dużej pojemności. Klient, wpłacając dowolną kwotę, uruchamia proces księgowania środków na rachunku, natomiast inna osoba, dokonująca wypłaty, otrzymuje te same banknoty, z równoczesnym obciążeniem rachunku. Dzięki takiemu trybowi bankomat recyklingowy sam się ładuje i rozładowuje. Korzyścią zamkniętego obiegu gotówki jest ograniczona obsługa urządzenia przez bank.
W bankomatach KEBA, w związku z dużą ilością transakcji, gdy zajdzie potrzeba doładowania lub rozładowania urządzenia, obsługa banku może tego dokonać w szybkim trybie obsługi nominałów, poprzez cash slot do wpłat i wypłat, bez konieczności otwierania sejfu. Wpływa to na wielokrotnie dłuższy czas pracy bankomatu recyklingowego bez zbędnych przestojów.
Podsumowując
Bankomaty recyklingowe są coraz powszechniejsze w Polsce. Taki trend, który za chwilę będzie standardem, daje możliwość zwiększenia efektywności obsługi klienta i pozwala na uruchomienie wielu nowych lub niedostępnych dotychczas usług. Przykładem może być automatyczny kantor wymiany walut czy obsługa rachunków walutowych. Następuje to przy jednoczesnym ograniczeniu kosztów. Rozszerzenie możliwości samoobsługi w punktach banku, np. w dni wolne od pracy czy święta, pozwala nie tylko zaspokoić potrzeby stałych klientów, ale także wzbudzić zainteresowanie i zainteresować ofertą banku nowych. Strefa klienta z bankomatem recyklingowym wyróżnia też bank na rynku. Jest to niezwykle ważne w momencie, gdy coraz mniej posiadanego czasu sprawia, że klienci chcą korzystać z usług banku szybko, i o każdej porze. Bankomat recyklingowy w strefie obsługi klienta z pewnością daje takie możliwości.
