Banki: 2012 powyżej oczekiwań z dobrymi prognozami na kolejny rok

Marcin Idzik

Jaka była odpowiedź branży na nową sytuację, możemy poznać po satysfakcjonujących wartościach parametrów sprawozdawczości statystycznej banków, ale również opiniach, które poznajemy w comiesięcznych badaniach koniunktury w bankowości. Odchodząc na chwilę od twardej statystyki w kierunku ocen formułowanych głosami dyrektorów, kierowników placówek bankowych zlokalizowanych na terenie całego kraju w kierunku nieco mniej formalnej oceny miniony rok można w szczególności podsumować określeniem – powyżej oczekiwań.

Platformę poznania opinii środowiska bankowego stanowią comiesięczne pomiary koniunktury w bankowości1 realizowane nieprzerwanie każdego miesiąca od 1993 r. przez Związek Banków Polskich we współpracy z TNS Polska. Podsumowując rok, nie sposób pominąć prognoz na rok 2012 stawianych przez środowisko bankowe w grudniu 2011 r. Wówczas ponad połowa badanych (52 proc.) kierowników i dyrektorów placówek bankowych przewidywała, że sytuacja banków w 2012 r. będzie gorsza niż w 2011 r., poprawy sytuacji oczekiwało natomiast 15 proc. badanych. Jednak już w grudniu 2012 r., podsumowując sytuację banków w 2012 r., 34 proc. badanych oceniło, że był to rok lepszy od 2011, przeciwnego zdania było 33 proc. badanych. Na przestrzeni minionego roku o 19 pkt. proc. wzrósł odsetek ocen pozytywnych oraz zmalał również o 19 pkt. proc. odsetek ocen negatywnych w stosunku do formułowanych przed rokiem prognoz dotyczących sytuacji w bankowości.

To niewątpliwe szczególna sytuacja, jeśli odnotujemy rozziew koherentnych dotąd wskaźników. Jej wyjątkowość polega na tym, że banki osiągają lepsze wyniki finansowe, mimo obserwowanych pogarszających się warunków ich biznesowej działalności. Z ubiegłorocznych badań klimatu gospodarczego w placówkach bankowych jednoznacznie bowiem wynika, że banki weszły w okres schłodzenia koniunktury. Syntetyczny wskaźnik koniunktury bankowej PENGAB informujący z kilku miesięcznym wyprzedzeniem o przyszłym klimacie gospodarczym w sektorze bankowym jednoznacznie potwierdzał systematyczne pogarszanie się warunków dla działalności bankowej w 2012 r. Średnioroczna wartość wskaźnika koniunktury w placówkach bankowych PENGAB w 2012 r. wyniosła 22 pkt. proc. Jest to wartość niższa o 8 pkt. proc. w stosunku do roku poprzedniego i jednocześnie wyższa jedynie o 2,5 pkt. proc. w stosunku do oceny roku 2009. Od III kw. 2011 r. rysowała się silna tendencja spadkowa, która została ukonstytuowana, upowszechniona oraz utrwalona do chwili obecnej. Jej skutkiem jest symptomatyczna wartość wskaźnika PENGAB wynosząca w styczniu 2013 r. 11,5 pkt. proc., tj. zaledwie o 0,1 więcej niż w najgorszym okresie w 2009 r. Poprzednio podobny poziom odnotowano w roku 2003. Odmienność obecnej sytuacji w stosunku do spadków z roku 2009 oraz 2003 polega jednak na tym, iż wówczas pogorszenie koniunktury nastąpiło w efekcie niekorzystanej oceny bieżącej sytuacji, przy zachowaniu pozytywnych prognoz. O obecnym spadku zdecydowały nie tylko opinie formułowane w warstwie ewaluatywnej, ale również bezprecedensowo znaczące pogorszenie prognoz formułowanych na poszczególne kwartały.

O pogarszaniu się warunków funkcjonowania banków w minionym roku informowały salda ocen tj. różnice między odsetkiem odpowiedzi pozytywnych i negatywnych dla ocen różnych obszarów działalności bankowej. Salda te zarówno dla aktywności depozytowej placówek bankowych jak i dla aktywności kredytowej były przeciętnie niższe o kilka do kilkunastu punktów procentowych w porównaniu z rokiem poprzednim. Innym ważnym wymiarem oceny było również upowszechnienie malejącej dynamiki wzrostu we wszystkich monitorowanych segmentach rynku bankowego. W tym przypadku pogorszenie warunków funkcjonowania banków w 2012 r. miało charakter powszechny.

Uwagę zwraca również skala spadków ocen sytuacji na rynku kredytowym oraz na rynku depozytowym. Sektorowy wskaźnik PENGAB informujący o warunkach funkcjonowania na rynku depozytowym średniorocznie obniżył się o 4 pkt. proc. z 17 do 13, natomiast PENGAB dla rynku kredytowego odnotował największy po 2008 r. spadek o 12 pkt. proc.; z 37 do 25 pkt. proc. oraz grudzień/grudzień obniżył się o 20,6 pkt. proc.