Bank urodzajnych głów: Sztuka zarabiania wespół w zespół

W krajach UE-15 zrzeszenia producentów organizują średnio ok. 65 proc. obrotu żywności. W Danii organizowane są tzw. banki wspólnych maszyn, spółdzielnie zespołowej uprawy zbóż, rolno-przetwórcze i sadownicze. Z reguły tylko część ziemi użytkowanej przez farmerów stanowi ich własność. Pozostałą dzierżawią od rodziny, sąsiadów bądź osób postronnych, którą traktują jako kapitał.

Jeżeli gospodarzyć, to nie indywidualnie

Według prawa holenderskiego spółki rolnicze mogą dzielić pewną część zysku (zwolnioną od podatku) w formie bonifikaty zwrotnej pomiędzy swoich członków. Każdy zespół producencki sprzedaje lub przetwarza na ogół tylko jeden produkt, w skali kraju taka specjalizacja zapewnia korzystne warunki zbytu towarów. Farmerzy dzierżawiąc grunty od spółek ziemskich ponoszą z tytułu płaconego czynszu niższe koszty od tych, jakie musieliby ponieść na spłacenie wraz z odsetkami kredytu zaciągniętego na zakup ziemi. Zasadą przy tworzeniu spółek jest nie tylko to, aby dawały one określony zysk wspólnikom. Każdy z członków musi zgodzić się na rezygnację części dochodu niezbędnej dla wspólnych inwestycji.

W Danii każdy farmer przystępując do spółki deklaruje pewną ilość udziałów, ich wartość określana jest na poziomie średniej ceny krowy. Udziały wnoszone są bądź w formie inwentarza hodowlanego bądź w gotówce. Członkowie spółki są zobowiązani do dostarczania pasz w ilości proporcjonalnej do wartości ich udziałów. W przypadku niewywiązywania się z tego obowiązku, spółka ma prawo wykupić brakujące ilości pasz, obciążając tymi wydatkami konto farmera. Działalnością zespołu kieruje 2-3 osobowy zarząd, który pod koniec roku oblicza zysk (po potrąceniu odpisów amortyzacyjnych, wartości budynku, urządzeń i sprzętu, funduszu rezerwowego itp.). Zysk jest dzielony między członków proporcjonalnie do ilości dostarczonych przez nich pasz.

Osoby przystępujące do spółki deklarują członkowstwo na okres od 10 do 20 lat. Ustalenia statutowe przewidują, że występujący ze spółki członek, musi złożyć w depozycie określoną kwotę na pokrycie wszelkich strat spowodowanych jego ewentualnym wycofaniem się z zespołu.

Silna grupa… do odkrycia

W Polsce jest aktualnie zarejestrowanych 1500 rolniczych grup producenckich, z których co czwarta funkcjonuje w formie spółdzielni. Dotacje dla nich są udzielane w ramach PROW i mogą być przyznane w formie rocznych płatności przez pierwszych 5 lat od dnia wydania decyzji (wpisania do rejestru). Paradoksalnie, mimo że zespołowe działanie jest szansą przede wszystkim dla małych gospodarstw, w pierwszej kolejności organizują się więksi producenci. To poniekąd zrozumiałe, ponieważ z reguły są oni lepiej wykształceni, a w związku z tym bardziej świadomi i otwarci na współpracę, im też tak naprawdę zależy na poprawie pozycji konkurencyjnej na rynku.