Bank i Klient: Zmiany w PIT i CIT dotkną także banków

Gospodarka i obywatele źle odbierają częste zmiany w przepisach prawa, zwłaszcza podatkowego, choćby nawet uzasadnione. Firmy na dodatek ponoszą również koszty wprowadzania zmian w systemach informatycznych. Ministerstwo Finansów zaproponowało wiele zmian mających uszczelnić przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. To odpowiedź na coraz częstsze wykorzystywanie różnic między systemami prawnymi obowiązującymi w różnych państwach w celu tzw. optymalizacji podatkowej. Zwalczanie nie do końca uczciwej konkurencji ze strony rajów podatkowych i przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania. Jednym z narzędzi, ma być wprowadzenie regulacji przewidujących opodatkowanie dochodów zagranicznych spółek kontrolowanych (Controlled Foreign Corporation – CFC). W projekcie znalazły się zapisy wprowadzające większą spójność między ustawą o PIT i ustawą o CIT. (bsz)

Z punktu widzenia zarządzania efektywną stopą banku najistotniejsze zmiany wiążą się z nowymi regulacjami w zakresie przepisów o niedostatecznej kapitalizacji. Dotychczas obowiązująca metoda ujmowania odsetek od finansowania długiem od podmiotów powiązanych ulegnie istotnym modyfikacjom. Z jednej strony będą to zmiany doszczelniające obecne przepisy art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o CIT poprzez rozszerzenie kręgu podmiotów powiązanych, od których finansowanie długiem (tj. pożyczkami w sensie ekonomicznym) będzie objęte ograniczeniami, na wszelkie spółki finansujące, które bezpośrednio lub pośrednio posiadają co najmniej 25 proc. udziałów (akcji) spółki finansowanej lub w których taki udział posiadają inne spółki (kwalifikowane podmioty powiązane). W praktyce oznaczać to będzie objęcie zakresem wyżej wymienionych przepisów niemal wszystkich podmiotów wchodzących w skład bankowych grup kapitałowych (obowiązujące jeszcze przepisy obejmowały w praktyce tylko spółki matki posiadające bezpośrednio co najmniej 25 proc. udziałów/akcji i spółki siostry, z tą samą spółką matką posiadające bezpośrednio co najmniej 25 proc. udziałów/akcji w obu spółkach). Z drugiej strony – ustawodawca dokonał w końcu kilku racjonalnych modyfikacji, będących m.in. efektem postulatów zgłaszanych głównie przez Związek Banków Polskich. Zastąpiono mianowicie odnoszenie się, przy wyliczaniu dopuszczalnego podatkowo zadłużenia, z kapitału zakładowego do kapitału własnego (z wyłączeniem jednak pożyczek podporządkowanych, kapitałów z aktualizacji wyceny oraz w dalszym ciągu z wyłączeniem wartości kapitału zakładowego, jaka została pokryta wierzytelnościami z tytułu pożyczek przysługujących wspólnikom wobec spółki i wartościami niematerialnymi i prawnymi, od których nie dokonuje się podatkowo odpisów amortyzacyjnych). W przypadku banków wartość kapitału własnego (nawet po wspomnianych wyłączeniach) jest, co do zasady, zawsze znacząco większa niż kapitału zakładowego. Ponadto zadłużenie wobec kwalifikowanych podmiotów powiązanych będzie ujmowane jako netto (tj. po potrąceniu należności wobec nich z tytułu pożyczek w sensie ekonomicznym), a nie brutto jak do tej pory. Doprecyzowano także, że pochodne instrumenty finansowe nie będą traktowane jako pożyczki. Niestety ustawodawca obniżył jednocześnie współczynnik zadłużenia do kapitału z obecnego wskaźnika 3:1 do 1:1, co wraz z rozszerzeniem kręgu kwalifikowanych podmiotów powiązanych, mimo wspomnianych pozytywnych zmian, czynić będzie dotychczasową metodę nieopłacalną dla większości banków finansujących swoje akcje kredytowe długiem z grupy kapitałowej (w tym także spółek leasingowych, faktoringowych i developerskich wchodzących w skład bankowych grup kapitałowych).

Odsetki a koszty

Rozwiązaniem tego problemu może być alternatywna metoda ujmowania odsetek od finansowania dłużnego w kosztach podatkowych, jaka zostanie wprowadzona do ustawy o CIT nowym art. 15c. W przypadku banków, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, instytucji kredytowych w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 17 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, wielkość odsetek zaliczanych do kosztów podatkowych ograniczona będzie iloczynem stopy referencyjnej NBP (obecnie 2,5 proc.) powiększonej o 1,25 proc. i wartością podatkową aktywów tych podmiotów (po odjęciu z nich wartości niematerialnych i prawnych). Mimo iż nowa metoda odnosić się będzie do finansowania długiem (pożyczek) od wszelkich podmiotów (w tym niepowiązanych z bankiem, zatem nawet odsetki od depozytów klienckich) i że pojęcie odsetek obejmować będzie wszelkie koszty od pozyskanego finansowania (czyli również prowizje, opłaty, premie), to limit wynikający z przemnożenia stawki 3,75 proc. przez wartość podatkową aktywów banku powinien być dla większości banków wystarczający do zaliczenia całości kosztów od pozyskanego finansowania do kosztów podatkowych (w praktyce wskaźnik oparty na stopie referencyjnej będzie mniej korzystny dla banków hipotecznych i innych banków niefinansujących się na podstawie depozytów klientów, gdzie koszty pozyskania finansowania dłużnego są większe od wspomnianej stopy powiększonej o 1,25 proc.). Analogiczne zasady dotyczyć będą także spółek leasingowych i faktoringowych (instytucji finansowych z art. 4 ust. 1 pkt 7 lit. c i d ustawy Prawo bankowe), z tym że wymogiem będzie osiąganie w trakcie roku podatkowego przez te spółki odpowiednio co najmniej 80 i 90 proc. przychodów z podstawowej działalności leasingowej (w tym także ze sprzedaży przedmiotów leasingu i udzielaniu pożyczek na finansowanie inwestycji w ramach unijnej polityki spójności, wspólnej polityki rolnej i rybołówstwa) i faktoringowej. W stosunku do pozostałych podatników, w tym np. firm pożyczkowych, dodatkowym limitem przy alternatywnej metodzie będzie wartość 50 proc. zysku z działalności operacyjnej (czyli EBITDA). Oznacza to, że ...