Bank i Klient: Nowelizacja Rekomendacji S czyli poluzowanie warkoczyka

Beata Paxford

Jest taki dowcip: przychodzi do lekarza mama z córką. Mama mówi: Panie doktorze, nie wiem, co się dzieje, córka ma takie wielkie i wytrzeszczone oczy. Panie doktorze, co robić? Lekarz na to: Poluzować warkoczyk. Z tego żartu wynika, że czasami proste rozwiązania są najlepsze. A idąc dalej tym tropem, że czasami skuteczne może okazać się rozluźnienie, także standardów. Tymczasem, zdaniem KNF zawartym w projekcie nowelizacji Rekomendacji S, to właśnie nadmierne rozluźnienie standardów kredytowych w obszarze kredytów mieszkaniowych stoi u podstaw kryzysu finansowego. No i jak tu wierzyć dowcipom?

Obowiązująca Rekomendacja S dotyczy dobrych praktyk w zakresie zarządzania ekspozycjami kredytowymi finansującymi nieruchomości oraz zabezpieczonymi hipotecznie. Jej zmiana w 2011 r. wywołała niemałe poruszenie w sektorze bankowym. Było to spowodowane wprowadzeniem m.in. maksymalnego poziomu wskaźnika LtV (Loan to Value), wymogów w zakresie bieżącego monitorowania wskaźnika LtV, a także ograniczeń w okresie spłaty ekspozycji czy w udzielaniu finansowania w obcej walucie. Dla przypomnienia, obecnie maksymalny poziom LtV nie powinien być wyższy niż 80 proc. dla ekspozycji o pierwotnym okresie spłaty powyżej 5 lat i 90 proc. dla pozostałych ekspozycji. Bank ma na bieżąco monitorować poziom LtV i w przypadku przekroczenia przyjętych limitów, może zażądać od klienta dodatkowych zabezpieczeń, zmiany zabezpieczenia czy renegocjowania warunków umowy.

Dodatkowo dla ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie, przy LtV na poziomie 100 proc., ocena wartości nieruchomości powinna odbywać się corocznie. Oznacza to, że przy pełnym finansowaniu zakupu nieruchomości przez klienta bank powinien regularnie przeprowadzać ocenę wartości przyjętego zabezpieczenia. Rekomendacja S zaleca przyjęcie 25 lat jako maksymalnego okresu spłaty. Jeśli chodzi o walutowe detaliczne ekspozycje kredytowe finansujące nieruchomość i zabezpieczone hipotecznie, maksymalny poziom relacji wydatków związanych z obsługą zobowiązań kredytowych do średnich dochodów netto osiąganych przez kredytobiorców został ustalony na 42 proc. W zakresie relacji z klientami Rekomendacja S odsyła bezpośrednio do zaleceń zawartych w Rekomendacji T.

Od wprowadzenia zmienionej Rekomendacji S nie minęły nawet dwa lata, a KNF przedstawił w ostatnim kwartale 2012 r. projekt nowelizacji Rekomendacji S. Jak wynika z treści projektu, nowa Rekomendacja S ma dotyczyć wyłącznie dobrych praktyk w zakresie zarządzania ekspozycjami kredytowymi zabezpieczonymi hipotecznie. Czyli zakres obowiązywania nowych zaleceń KNF zostałby uszczuplony o kwestie ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości. KNF postuluje bowiem wyłączenie z zakresu nowej regulacji te ekspozycje, które nie są zabezpieczone hipotecznie. W opinii urzędu, wynika to ze szczególnego charakteru należności hipotecznych. Projekt nowej Rekomendacji S powstawał na podstawie wytycznych z powstałej w 2012 r. Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego, jak również zaleceń innych podmiotów sektora bankowego.

Celem nowej regulacji nie jest – jakby się mogło wydawać – poluzowanie warkoczyka. KNF wyraźnie wskazuje na możliwe negatywne konsekwencje zbytniego rozluźnienia wymogów w zakresie ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie. Mianowicie, złagodzenie zaleceń regulacyjnych może prowadzić do nieuzasadnionego wzrostu cen nieruchomości, a w rezultacie do pogorszenia sytuacji przeciętnych gospodarstw domowych (które będą zmuszone do zaciągania kredytów w ...