Bank i Klient: Gotowe na inwestycje?

Wszystko wskazuje jednak na to, że powtórzy się, i to w większej skali, scenariusz z lat 2015-2016, kiedy to nie tylko inwestycje były znacząco niższe niż przyjęte plany, ale też cały sektor kończył rok nie zaplanowanym deficytem a nadwyżką. W 2017 r. łączna nadwyżka sektora JST wyniesie zapewne kilka miliardów złotych. Inwestycje JST wyraźnie bowiem spadały. O ile jeszcze skala wydatków majątkowych samorządów w roku 2015 r. (39 mld zł ) odpowiadała średniemu ich poziomowi w latach 2011-2014, to rok 2016 wyraźnie w tym względzie „rozczarował”. Wykonanie na poziomie 26 mld zł w 2016 r. to najniższy wynik z ostatnich dziesięciu lat.

Jeśli przyjrzymy się jednak szczegółowym danym, to łatwo dostrzec, iż niższe wydatki majątkowe JST w 2016 r. w całości są spowodowane niższą skalą wydatków w projektach współfinansowanych przez Unię Europejską – w stosunku do 2015 r. spadek wydatków majątkowych JST wyniósł 12,7 mld zł, w tym 13,3 mld zł to spadek związany z projektami UE. Widać wyraźnie, że zmniejszanie inwestycji jest skutkiem czynników zewnętrznych, w ograniczonym stopniu zależnych od JST. Podobnie zresztą niższe inwestycje JST w 2015 r. (spadek o 2,8 mld zł w stosunku do 2014r.) w całości były efektem niższych inwestycji związanych z projektami UE (spadek dokładnie o 2,8 mld zł w stosunku do 2014 r.).

Powód do zmartwienia?

Czy należy się martwić z powodu takiego spadku wydatków majątkowych JST w latach 2015-2017? Wyższe inwestycje to przecież wyższy produkt krajowy brutto w bieżącym okresie. Co więcej, to także motor rozwoju gospodarki, decydujący o jej konkurencyjności i umożliwiający jej przyszły rozwój. To wszystko prawda, tyle że w odniesieniu do inwestycji sektora przedsiębiorstw komercyjnych. Natomiast inwestycje publiczne nie są wartością samą w sobie. W przeciwieństwie do prywatnych, gdzie kluczowy jest rachunek opłacalności projektu z perspektywy właściciela, w sektorze publicznym często powody podjęcia inwestycji są zgoła inne. Mogą to być np. kwestie wizerunkowe dla lokalnych władz bądź działania podyktowane zwiększeniem szans na reelekcję na krótko przed wyborami. Nie są to przypadłości typowo polskie – potwierdza je wiele badań poświęconych samorządom w Europie. Czasem to też forma współzawodnictwa między sąsiadującymi gminami (skutkujące np. wysokim nasyceniem aquaparkami w Polsce). Przy inwestycjach publicznych bagatelizowany jest też często aspekt przyszłych kosztów ich utrzymania, szczególnie ...