Bank i Klient: Aby nie przedobrzyć

Karol Materna

Przypomnijmy – w obecnym stanie prawnym spadkobierca nie jest w stanie otrzymać z jednego źródła kompletnej informacji odnośnie aktywów posiadanych przez zmarłego w bankowych oddziałach. W poprzednich realiach gospodarczych problem ten nie był szczególnie istotny – wybór banku był z reguły akademicki: PKO BP lub najbliższy bank spółdzielczy. Transformacja ustrojowa przyniosła polskiemu rynkowi finansowemu pluralizm banków – a kolejne fuzje, rebrandingi (zmiana logo) i przejęcia nie ułatwiały zadania spadkobiercom, których dziadek przed laty założył rachunek na przykład w Pomorskim Banku Kredytowym w Szczecinie albo Solidarność Chase… Kropkę nad i postawiła jednak bankowość elektroniczna; dziś – nie ruszając się z domu – można stać się posiadaczem rachunku w banku działającym w odległym punkcie Polski. Wbrew opiniom o niechęci seniorów do technologii informatycznych, praktyka dotyczy również tej grupy klientów. – W wiek starszy wchodzi pokolenie, które przeżyło transformację, które ledwo rozróżnia Escape od Enter, ale w internecie jednak funkcjonuje – ocenia dr Ryszard Czerniawski, zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich. Według niego obecny stan prawny daje spadkobiercom tylko jedną możliwość pewnego uzyskania informacji o rachunkach otwartych przez seniora. – Praktycznie biorąc, trzeba pisać do wszystkich banków – i wykazać się tytułem prawnym do tego spadku – stwierdził dr Czerniawski, zaznaczając równocześnie, iż problem ten odnosi się w równym stopniu do instytucji rynku kapitałowego: funduszy inwestycyjnych, domów maklerskich czy trzeciofilarowych funduszy emerytalnych.

Cel szlachetny, środki… niekonstytucyjne?

Poza dostępem spadkobiercy do wiedzy o pozostawionych przez zmarłego rachunkach, niemałe wyzwanie stanowi też zagospodarowanie tych środków, po które nie zgłosili się spadkobiercy. Zgodnie z obecnym prawem, fundusze takie powinny trafiać w banku na nieoprocentowany rachunek techniczny – pozostaje pytanie: co dzieje się z nimi później?

Prof. Andrzej Gorgol, współtwórca senackiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw, przytacza przykłady rozwiązania tego zagadnienia w innych krajach Wspólnoty. – Zarówno w Irlandii, jak i w Wielkiej Brytanii stworzono mechanizmy ustawowe, które powodują przejmowanie tych depozytów nieprawidłowych, jakie pozostają po śmierci posiadacza rachunku w instytucji finansowej i są one wykorzystywane na cele społecznie użyteczne. W Wielkiej Brytanii z tych depozytów finansowana jest loteria służąca do pomnażania środków, wykorzystywanych następnie na działalność charytatywną. W modelu irlandzkim depozyty nieprawidłowe transferowane są do państwowego funduszu celowego, a ...