Badanie MasterCard: Polacy czują się mniej wykluczeni finansowo 
niż inni Europejczycy

MasterCard przeprowadził badanie dotyczące postrzegania włączenia finansowego (przeciwieństwa wykluczenia finansowego) jako elementu wyrównującego szanse społeczne. Dodatkowo w badaniu zostało uwzględnione wzajemne powiązanie wykluczenia finansowego i cyfrowego. Na pytania odpowiedzieli ankietowani z 10 krajów europejskich, w tym z Polski.

Badani Europejczycy wyrazili zdanie, że dostęp do usług finansowych jest ważnym elementem wyrównywania szans. Mniej niż połowa Europejczyków (49%) uważa, że poziom włączenia finansowego w ich kraju jest wysoki. Brak dostępu lub możliwości dostępu do produktów finansowych lub cyfrowych powoduje u badanych frustrację. Ankietowani ocenili również możliwe rozwiązania dotyczące poprawy sytuacji i tego, kto ich zdaniem powinien zająć się realizacją tych działań, aby zlikwidować „finansowy sufit”.

W Polsce mniej finansowych nierówności niż w Europie

Z badania MasterCard wynika, że Polacy uważają, że włączenie finansowe jest ważnym elementem budowania otwartego i dającego równe szanse społeczeństwa. Częściej niż inni Europejczycy wyrażamy opinię, że włączenie finansowe jest sprawą ważną (77% odpowiedzi wobec europejskiej średniej 74%). Częściej wskazujemy też na wagę dostępu do produktów i usług finansowych (78% wskazań), a także korzystania z nich (73%). Są to według nas istotne czynniki wyrównujące szanse społeczne, obok innych, takich jak dostęp do edukacji (90%), równe szanse dla osób obu płci (84%), wolność podróżowania i przemieszczania się (87%) czy wolność w wyborze rodzaju pracy (75%).

Częściej niż inni Europejczycy uważamy, że mamy równy dostęp do rozwiązań finansowych. Z 74% odpowiedzi na tle średniej europejskiej wynoszącej 63%, jesteśmy najbardziej usatysfakcjonowani w tym względzie spośród wszystkich 10 badanych krajów (podobnie jak ankietowani w Rumunia – 74% – i Wlk. Brytanii – 72%). Uważamy przy tym, że szczególnie polscy mężczyźni potrafią korzystać z produktów i usług finansowych w celu wyrównywania szans społecznych (78% na tle średniej europejskiej 65%).

Według Polaków najważniejszą przyczyną wykluczenia finansowego jest brak  umiejętności zarządzania pieniędzmi – odpowiedziało tak 44% z nas, czyli wskazujemy na ten problem częściej niż inni Europejczycy. Inne powody to według nas brak zaufania do banków (42%) oraz nierówności w poziomie dochodów (41%).

O edukację finansową powinien dbać rząd i banki

Polacy są zdania, że aby przeciwdziałać wykluczeniu finansowemu, należy prowadzić działania edukacyjne – odpowiada tak 59% ankietowanych w badaniu MasterCard, czyli więcej niż w jakimkolwiek innym kraju europejskim. Oprócz tego sądzimy, że warto wprowadzać prawo (32%) oraz budować infrastrukturę (31%), które wspierają włączenie finansowe obywateli. Za te zadania powinien odpowiadać przede wszystkim rząd (65%), ale też banki (62%). Odpowiedzialnością w tym zakresie rzadziej obarczamy samych siebie (32%), firmy płatnicze i systemy kartowe (24%) czy firmy technologiczne (13%).

Pytani o korzyści wynikające z pełniejszego włączenia finansowego, badani z Polski wskazują najczęściej na te osobiste, takie jak łatwiejsze opłacanie codziennych rachunków (57%) czy większa elastyczność w płaceniu za zakupy, np. online (51%). Rzadziej wspominamy o korzyściach takich jak poprawa bezpieczeństwa finansowego (35%) czy możliwość zaoszczędzenia pieniędzy (33%). Najmniej interesuje nas „dobro ogółu”, w tym przyspieszenie wzrostu gospodarczego kraju (18%) czy wyrównanie szans społecznych (16%).

Zaawansowanie technologiczne większe niż ubankowienie

Z badania MasterCard wynika, że, jeśli chodzi o zaawansowanie Polaków w korzystaniu z usług finansowych, rzeczywistość zdaje się być lepsza niż nasza opinia na własny temat. Na pytanie „każdy, kogo znam, ma rachunek bankowy” twierdząco odpowiada tylko 39% Polaków, w porównaniu ze średnią europejska 49%. Proporcje mają się jednak inaczej, jeśli chodzi o faktyczne „ubankowienie”: posiadanie konta deklaruje 85% z nas, w porównaniu ze średnią 82% na całym kontynencie. Najchętniej w Europie korzystamy też z płatności elektronicznych (83% na tle średniej 69%), co potwierdza, że Polacy są zaawansowani w używaniu rozwiązań płatniczych wykorzystujących nowe technologie. Oprócz tego, często korzystamy z kart debetowych (61%).

Podobnie jak w innych dziedzinach życia, nowe technologie są coraz silniej obecne w finansach. W związku z tym MasterCard stoi na stanowisku, że kwestie włączenia finansowego i cyfrowego są ze sobą powiązane. Wyniki badania pokazują, że włączenie finansowe i cyfrowe idą ze sobą ramię w ramię, a respondenci postrzegają je jako równie ważne dla społeczeństwa. Tak uważają również ankietowani Polacy: większość (74%) z nas uważa, że włączenie finansowe i cyfrowe są równie ważne w wyrównywaniu szans, podczas gdy na pierwszy z tych obszarów stawia 10%, a na drugi – 16%. Polacy częściej niż pozostali Europejczycy (41% vs 35%) zgadzają się ze stwierdzeniem, że dostęp do rozwiązań cyfrowych zdecydowanie zwiększa możliwości korzystania z usług i produktów finansowych. To dobra wiadomość dla Polaków, którzy w każdym z badanych aspektów prezentują się lepiej niż średnia europejska, jeśli chodzi o zaawansowanie w korzystaniu z nowych technologii.

Równe szanse dla kobiet i mężczyzn

Zgodnie z badaniem MasterCard, Polacy znajdują się też wśród Europejczyków, którzy najczęściej wyrażają opinię, że w ich kraju kobiety i mężczyźni mają równe szanse (60% odpowiedzi). Jesteśmy bardziej niż inni Europejczycy skłonni twierdzić, że kobiety i mężczyźni mają równy dostęp do produktów i usług finansowych (55% wskazań na tle europejskiej średniej 45%) oraz produktów i usług technologicznych (58% wskazań na tle europejskiej średniej 51%).

Jeśli chodzi o sytuację w innych krajach, olbrzymia większość Europejczyków (83%) sądzi, że poziom włączenia finansowego i cyfrowego jest wyższy w przypadku mężczyzn niż w przypadku kobiet. 88% ankietowanych uważa, że zapewnienie Europejczykom równego dostępu do produktów finansowych i cyfrowych niezależnie od płci jest kluczowe dla zbudowania otwartego społeczeństwa sprzyjającego włączeniu. Tylko 66% twierdzi jednak, że sami mają do czynienia z takim równym dostępem.

Zlikwidować „finansowy sufit”

Aż 78% Europejczyków nie zgadza się też ze stwierdzeniem, że Europa jest regionem o najniższym wykluczeniu finansowym na świecie. Podobne dane dotyczą włączenia cyfrowego – tylko co czwarty Europejczyk (24%) jest zdania, że jego region cechuje się największym poziomem włączenia cyfrowego na świecie.

„Włączenie finansowe, cyfrowe i równość płci są ze sobą nierozerwalnie związane i są kluczowe dla prowadzenia swobodnego, godziwego i pełnego życia – co do tego Europejczycy nie mają wątpliwości. Choć Europa należy do najbardziej rozwiniętych regionów na świecie, nie ma wątpliwości, że trzeba zrobić więcej, aby wyeliminować wykluczenie, ponieważ zdaniem Europejczyków znaczna część społeczeństwa w dalszym ciągu jest nim objęta. Oznacza to, że istnieje swego rodzaju „sufit finansowy”, hamujący procesy włączania i utrudniający powszechny dostęp do produktów i usług” – powiedziała Ann Cairns, prezes ds. rynków międzynarodowych w MasterCard, komentując wyniki badania.

„Na mocy przepisów przyjętych przez Parlament Europejski każdy obywatel UE ma prawo do podstawowego konta bankowego. Bank Światowy i grupa G20 chcą zapewnić powszechny dostęp do usług finansowych do roku 2020. Jednocześnie aż 29% europejskiej populacji pracującej jest w dalszym ciągu wykluczone finansowo. Problemem pozostaje też wykluczenie cyfrowe i wykluczenie ze względu na płeć. Poprawa sytuacji w całym regionie musi więc być dla nas kluczowym priorytetem, jeśli mamy zbudować społeczeństwo prawdziwie otwarte i sprzyjające integracji” – dodała Ann Cairns.

Informacje o badaniu

Firma MasterCard przeprowadziła internetową ankietę z udziałem 10.021 konsumentów na 10 rynkach w Europie, w tym w Polsce. Wywiady w ramach badania odbyły się w dniach 5-18 maja 2016 r. Zarządzanie badaniem powierzono globalnej firmie badawczej Norstat.

Anna Marciniak