Analiza Credit Agricole: Czy polski sektor rolno-spożywczy poradzi sobie z wyższymi kosztami działania?

W pierwszym kroku analizy dokonaliśmy oceny bieżącej sytuacji w najważniejszych branżach sektora rolno-spożywczego. W tym celu zestawiliśmy wskaźniki rentowności netto w tych branżach w I poł. 2021 roku z ich średnią wartością w I poł. roku w latach 2015 ‒ 2019, czyli przed wybuchem pandemii.

W większości analizowanych branż rentowność netto w I poł. 2021 r. była wyższa niż średnia w I poł. roku w latach 2015 ‒ 2019, co wskazuje, że sektor rolno-spożywczy na ogół poprawił swoją rentowność podczas pandemii. Niższe wskaźniki rentowności niż przed pandemią odnotowały jedynie branże: „Wytwarzanie produktów przemiału zbóż, skrobi i wyrobów skrobiowych”, „Produkcja pozostałych artykułów spożywczych” oraz „Produkcja gotowych paszy i karmy dla zwierząt”.

Presja kosztowa, z jaką zmagają się obecnie firmy z sektora rolno-spożywczego dotyczy przede wszystkim czterech obszarów: materiałów, energii, pracy oraz kosztów odsetek od kredytów. Wyższe koszty materiałów wynikają nie tylko z rosnących cen surowców rolnych, ale i cen opakowań, których wzrost jest efektem narastających barier podażowych. Rosnące ceny energii wynikają z szeregu czynników, min. silnego wzrostu cen gazu, cen ropy naftowej oraz cen uprawnień do emisji CO2).

Presja kosztowa, z jaką zmagają się obecnie firmy z sektora rolno-spożywczego dotyczy przede wszystkim czterech obszarów: materiałów, energii, pracy oraz kosztów odsetek od kredytów

Coraz wyższe koszty pracy są spowodowane rosnącą presją płacową obserwowaną w przetwórstwie żywności. Charakteryzuje się ono relatywnie niskimi wynagrodzeniami na tle pozostałych gałęzi przetwórstwa (przeciętne wynagrodzenie w produkcji artykułów spożywczych w I poł. br. było o 13% niższe niż średnia dla przetwórstwa), stąd istotnym czynnikiem, który nasila presję płacową w tym sektorze jest utrzymujący się silny wzrost płacy minimalnej, przesuwający często całą siatkę płac w firmach w górę.

Wyższe koszty odsetek od kredytów wynikają z kolei dokonanej w październiku br. pierwszej od 2012 r. podwyżki stóp procentowych przez RPP (por. MAKROpuls z 06.10.2021).

Czytaj także: Żywność drożeje i będzie drożeć, bo drożeją nawozy

Udział kosztów w przychodch

Dlatego w drugim kroku analizy obliczyliśmy udział wspomnianych wyżej kosztów w przychodach ogółem poszczególnych branż sektora rolno-spożywczego. Z największym łącznym udziałem kosztów materiałów, energii, pracy i odsetek od kredytów w przychodach ogółem mamy do czynienia w branżach: „przetwarzanie i konserwowanie ryb, skorupiaków i mięczaków”, „wytwarzanie wyrobów mleczarskich” oraz „przetwarzanie i konserwowanie oraz produkcja wyrobów z mięsa”.

Wyraźnie niższy na tle pozostałych branż udział wspomnianych wyżej kosztów w przychodach obserwowany jest natomiast w branży „produkcja napojów”, gdzie z kolei o wiele większe znaczenie w strukturze kosztów mają podatki (branża „produkcja napojów” obejmuje również produkcję napojów alkoholowych).

W trzecim kroku analizy zestawiliśmy obliczony udział kosztów materiałów, energii, pracy i odsetek od kredytów w przychodach ogółem z bieżącą sytuacją w tych sektorach.

Z największym łącznym udziałem kosztów (…) mamy do czynienia w branżach: „przetwarzanie i konserwowanie ryb, skorupiaków i mięczaków”, „wytwarzanie wyrobów mleczarskich” oraz „przetwarzanie i konserwowanie oraz produkcja wyrobów z mięsa”

Takie podejście umożliwiło nam określenie względnej odporności poszczególnych branż na obserwowany obecnie szok kosztowy.

Czytaj także: W ciągu ostatniej dekady o 13% spadła liczba gospodarstw rolnych; są już dane z Powszechnego Spisu Rolnego

Prognozy na najbliższe kwartały

Uważamy, że rosnąca presja kosztowa w polskim sektorze rolno-spożywczym utrzyma się w kolejnych kwartałach. Wynika to przede wszystkim z oczekiwanego przez nas dalszego wzrostu cen surowców rolnych (por. MAKROmapa z 18.10.2021), narastania presji płacowej oraz kontynuacji zacieśniania polityki pieniężnej przez RPP (por. MAKROmapa z 02.11.2021).

Firmy będą z jednej strony zmuszone szukać dodatkowych oszczędności, co przyspieszy zapoczątkowane przez pandemię procesy restrukturyzacyjne. (…) Z drugiej strony będą one próbować przerzucać wyższe koszty produkcji na konsumentów

Uwzględniając, że sektor rolno-spożywczy funkcjonuje w warunkach relatywnie niskich marż (średnia marża na sprzedaży w produkcji artykułów spożywczych wyniosła w I poł. br. 4,7% wobec 6,9% w całym przetwórstwie), firmy mają ograniczone możliwości ich obniżenia w celu skompensowania wyższych kosztów swojej działalności.

W tej sytuacji firmy będą z jednej strony zmuszone szukać dodatkowych oszczędności, co przyspieszy zapoczątkowane przez pandemię procesy restrukturyzacyjne w polskim sektorze rolno-spożywczym, widoczne szczególnie w branżach „Produkcja napojów”, „Produkcja wyrobów piekarskich i mącznych”, „Wytwarzanie wyrobów mleczarskich” oraz „Przetwarzanie i konserwowanie mięsa oraz produkcja wyrobów z mięsa”.

Czytaj także: Prezes ZBP: banki niepokoi poziom zagrożonych kredytów dla MŚP i spadek kredytowania rolnictwa

Z drugiej strony będą one próbować przerzucać wyższe koszty produkcji na konsumentów, czemu sprzyjać będą niskie na tle naszych partnerów handlowych ceny żywności w Polsce. Uwzględniając wyniki naszej analizy takie zjawisko będzie szczególnie widoczne w branżach: „Przetwarzanie i konserwowanie mięsa oraz produkcja wyrobów z mięsa”, „Przetwarzanie i konserwowanie ryb, skorupiaków i mięczaków”, „Produkcja olejów i tłuszczów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego”, „Wytwarzanie wyrobów mleczarskich” oraz „Produkcja pozostałych artykułów spożywczych”.

Rosnąca presja kosztowa w polskim sektorze rolno-spożywczym utrzyma się w kolejnych kwartałach.

Stanowi to wsparcie dla naszego scenariusza, zgodnie z którym inflacja w 2022 r. zwiększy się do 5,5% r/r wobec 4,9% w 2021 r. (por. MAKROmapa z 25.10.2021).

Jakub Borowski, Główny Ekonomista;

Krystian Jaworski, Starszy Ekonomista;

Jakub Olipra, Ekonomista.

MAKROmapa, Credit Agricole Bank Polska SA