Bank i Klient: Czas na zmiany (cz. 1)

Łukasz Obzejta,
Maciej Wołk

Ustawa o usługach płatniczych (oup) będzie implementowała do polskiego prawa Dyrektywę 2007/64/WE Parlamentu Europejskiego i Komisji z 13 listopada 2007 r. o usługach płatniczych w ramach rynku wewnętrznego, zmieniającą Dyrektywę 97/7/WE, 2002/65/ WE, 2005/60/WE i 2006/48/WE i uchylającą Dyrektywę 97/5/WE2 (tzw. PSD – ang. Payment Services Directive).

Ustawa oup znajduje się obecnie na etapie projektu (wersja projektu z 6 grudnia 2010 r. przekazana do rozpatrzenia przez Stały Komitet Rady Ministrów dostępna jest na stronie internetowej Ministerstwa Finansów – www.mf.gov.pl). Dzieje się tak, choć wejście w życie wszelkich niezbędnych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych nastąpić miało – zgodnie z art. 94 ust. 1 PSD – do 1 listopada 2009 r. Polska jako jedyna – spośród adresatów tej dyrektywy – nie wdrożyła jeszcze jej przepisów. Należy się jednak spodziewać, iż ustawa oup uchwalona zostanie w trybie przyspieszonym, skracającym zwykły tok procesu ustawodawczego. Zmodyfikuje ona kształt polskiego prawa usług płatniczych i zwiększy jego przejrzystość, zunifikuje je z prawem europejskim, wzmocni pozycję konsumenta, a także przyczyni się do polepszenia konkurencji pomiędzy uczestnikami rynku usług płatniczych. Warto więc przypomnieć podstawowe założenia projektu nowej regulacji. Wyznaczają one bowiem kierunek rozwoju polskiego rynku usług płatniczych w najbliższych latach.

Przedmiot regulacji

Projekt ustawy oup określa zasady świadczenia usług płatniczych. W szczególności ustanawia on reguły:

• prowadzenia działalności w zakresie świadczenia usług płatniczych przez ich dostawców (m.in. dotyczące przejrzystości postanowień wzorców umownych i regulaminów oraz wymogów w zakresie informowania o usługach płatniczych);
• zasady tworzenia i organizacji instytucji płatniczych oraz biur usług płatniczych i nadzoru nad nimi, a także wykonywania pośrednictwa w zakresie usług płatniczych przez agentów (art. 1 projektu ustawy oup).

Przepisy ustawy znajdą zastosowanie do usług płatniczych świadczonych na terytorium Polski i w obrocie z państwami członkowskimi (art. 5 ust. 1 projektu ustawy oup). Usługami płatniczymi jest przy tym wszelka działalność polegająca między innymi na:

• umożliwieniu wpłaty lub wypłaty gotówki na rachunek płatniczy oraz działania niezbędne do prowadzenia rachunku płatniczego zgodnie z jego celem (art. 3 ust. 1 pkt 1 i 2 projektu ustawy oup);
• wykonywanie następujących transakcji płatniczych na rachunek płatniczy u dostawcy użytkownika lub innego dostawcy:
  • a) usług polecenia przelewu, w tym stałych zleceń,
  • b) transakcji płatniczych przy użyciu karty płatniczej lub podobnego instrumentu,
  • c) usług polecenia zapłaty, w tym jednorazowych poleceń zapłaty; wydawaniu instrumentów płatniczych (art. 3 ust. 1 pkt 5 projektu ustawy oup).

Wśród usług płatniczych znajdą się też płatności mobilne i internetowe. Definicja usługi płatniczej wyznacza zakres zastosowania ustawy o usługach płatniczych. Będzie ona podstawowym i najważniejszym aktem prawnym polskiego rynku tychże usług. W uzasadnieniu projektu wskazuje się, iż akt ten „jest pierwszym systemowym uregulowaniem w Polsce zarówno usług płatniczych, jak również samej działalności polegającej na ich świadczeniu. Dotychczas świadczenie usług płatniczych miało charakter tzw. wolnej działalności gospodarczej, a po wprowadzeniu w życie ustawy będzie miało charakter działalności regulowanej i poddanej nadzorowi odpowiednich instytucji, w tym przede wszystkim Komisji Nadzoru Finansowego”. Stąd po wejściu w życie ustawy świadczenie usług płatniczych będzie możliwe jedynie po spełnieniu określonych w niej wymagań i uzyskaniu wpisu do rejestru działalności regulowanej. Ta zaś będzie nadzorowana przez Komisję Nadzoru Finansowego. Do tej pory polski rynek usług płatniczych regulowało wiele aktów prawnych. Jakkolwiek po wejściu w życie ustawy oup pozostaną one w mocy, to jednak punkt ciężkości uregulowania ...