Temat numeru: Odliczanie do jeszcze lepszych czasów?

Grzegorz Grodkowski

To przyśpieszenie mamy zawdzięczać firmom, które na początku roku ruszą z inwestycjami, sięgając coraz odważniej po bankowe kredyty. W ostatnim kwartale 2011 r. mogą w przypadku firm rosnąć już w dwucyfrowym tempie! (jeśli się na nie spojrzymy w ujęciu rocznym). To znakomicie poprawi stan polskiej gospodarki i zapewne wycenę akcji banków notowanych na giełdzie. Na tym obrazie nie brakuje jednak rys. Bo kto na początku roku z pełną odpowiedzialnością powie, jakie jeszcze wyzwania czekają strefę euro?

Lekcja z przeszłości

Upadek banku Lehman Brothers, który stał się synonimem ostatniego kryzysu finansowego, zastał polskie przedsiębiorstwa w specyficznej sytuacji, której zgłębienie wymaga sięgnięcia do statystyk Narodowego Banku Polskiego. Przypomnijmy – było to równie gwałtowne, co niespodziewane wybudzenie firm z boomu gospodarczego, który – jak się wtedy wydawało ich zarządom – należał się nam za wejście do Unii Europejskiej. A ponieważ szczęśliwe czasy miały trwać długie lata, w czym zresztą upewniała nas odległa perspektywa dla unijnego budżetu, firmy nie bały się kredytu. Tym bardziej że już pracowały niemal pełną parą i nie miały czasu czekać, aż zarobią pieniądze na realizację planów.

Jak wynika z ankiet NBP, rozsyłanych do przedsiębiorców, w latach 2007- 2008 mniej niż 40 proc. przedsiębiorstw deklarowało, że polega na własnych środkach przy finansowaniu nowych inwestycji. Dużo to czy mało? – Istotnie mniej niż obecnie – odpowiada Łukasz Tarnawa, główny ekonomista Banku PKO BP. Średnia z ostatnich lat wynosi 45 proc. Jeśli przyjąć tę liczbę za umowną granicę, to nadal sektor korporacyjny jest po drugiej stronie barykady i ok. 50 proc. firm, finansując nowe inwestycje, polega na własnych siłach. Tylko 25 proc. deklaruje, że finansuje nowe inwestycje z kredytu. W tym przypadku średnia kształtuje się na poziomie 30 proc. W dobrych czasach sprzed upadku Lehman Brothers wskaźnik dochodził do 40 proc.

I jeszcze raz sięgnijmy do ankiet NBP rozsyłanych, co kwartał, do przewodniczących komitetów kredytowych banków komercyjnych. Największe zaostrzenie akcji kredytowej obserwowaliśmy w czwartym kwartale 2008 r. Dotknęło ono wszystkie segmenty rynku – od kredytów konsumpcyjnych poprzez hipoteki do finansowania przedsiębiorstw. Także w 2009 r. większość przedstawicieli sektora deklarowała kontynuację polityki utrudnionego dostępu do kredytu. A ten cel można osiągnąć różnymi metodami – począwszy od podwyższania marż, a skończywszy na podniesieniu wymogów, jakości zabezpieczenia, jakie musi przedstawić potencjalny kredytobiorca.

2010 r. przyniósł lekkie zmiany na tym polu. Był to rok niższych marż, choć kryteria i warunki kredytowania nie zostały zbytnio złagodzone. Dopiero pod koniec roku banki zaczęły być gotowe na poluzowanie polityki kredytowej wobec największych firm. Utrzymując za to lekko restrykcyjne nastawienie wobec sektora małych i średnich przedsiębiorstw. A właśnie one są najbardziej zdeterminowane, aby zapukać do banków o kredyt. Jednak taki układ sugeruje, że rozpoczęte zostało odliczanie do przyspieszenia wzrostu gospodarczego napędzonego inwestycjami firm. A nikogo w sektorze bankowym nie należy przekonywać, że na sprzedaży kredytów się zarabia.

Poleganie na własnych siłach

Największą niespodzianką jest to, że nasze firmy w nadspodziewanie dobrej formie przebyły niebezpieczny okres. Jak zauważa Stacy Ligas, partner w firmie doradczej KPMG, depozyty polskich przedsiębiorstw zaczęły rosnąć już w I kwartale 2008 r., czyli na długo nim na czołówki gazet na świecie trafił ...