Bank i Klient: Zmniejszyć wolumen gotówki w obrocietę

Jerzy Ochocki

Ważnym przyczynkiem w dyskusji na temat limitów obrotu bezgotówkowego było seminarium, zorganizowane przez Narodowy Bank Polski oraz Centrum Prawa Nowych Technologii przy Wydziale Prawa i Informacji Uniwersytetu Warszawskiego. Wydarzenie, które jeden z jego uczestników – wiceprezes Związku Przedsiębiorców i Pracodawców Marcin Nowacki – określił jako zapoczątkowanie prawdziwej debaty na ten temat, odbyło się dzięki inspiracji czterech instytucji, reprezentujących różne segmenty obrotu gospodarczego: Ministerstwa Finansów, Narodowego Banku Polskiego, Związku Banków Polskich oraz Związku Przedsiębiorców i Pracodawców.

Przypomniał o tym podczas konferencji dyrektor Departamentu Systemu Płatniczego NBP, Adam Tochmański.

Trochę historii

Pierwszy limit obrotu gotówkowego w III RP wprowadzony został postanowieniami Ustawy z dnia 16 grudnia 1993 r. o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady opodatkowania i niektórych innych ustaw. Tytuł sejmowego przedłożenia jednoznacznie wskazywał na faktyczny cel nowych przepisów, czyli walkę z szarą strefą i zwiększenie dyscypliny podatkowej. Również i dzisiaj – właśnie z uwagi na rosnącą szarą strefę – wiele państw europejskich wprowadza ograniczenia w płatnościach gotówką. Agnieszka Zdzieszyńska, naczelnik Wydziału Polityki Systemu Płatniczego NBP, wskazała, że taki był główny cel limitów w takich państwach, jak: Rumunia, Słowacja, Litwa czy Hiszpania. Innym powodem, coraz bardziej zyskującym znaczenie w obecnej sytuacji geopolitycznej, jest walka z praniem brudnych pieniędzy i finansowaniem terroryzmu. Przykładem krajów kierujących się tą przesłanką we wdrażaniu limitów nieprzypadkowo są te szczególnie narażone na penetrację ze strony ekstremistów, jak Chorwacja czy Słowenia.

Obowiązujące od 1994 r. przepisy przewidywały obowiązek posiadania rachunku bankowego przez wszystkich przedsiębiorców oraz dokonywania za jego pośrednictwem transakcji z innymi przedsiębiorcami w sytuacji, kiedy wartość zapłaty za pojedynczą transakcję przekraczała kwoZmniejszyć wolumen gotówki w obrocietę 3 tys. ecu. Niższy limit – w wysokości 1000 ecu – występował w sytuacji, kiedy łączna wartość transakcji z danym przedsiębiorcą w miesiącu wcześniejszym przekroczyła 10 tys. ecu, nawet jeśli pojedyncze płatności były niższe od wspomnianego limitu. Ponadto przepisy zobowiązywały przedsiębiorców do zgłaszania rachunków bankowych prowadzonych dla firmy w odpowiednim urzędzie skarbowym. Hanna Gronkiewicz-Waltz – prezes NBP w okresie wdrażania tych regulacji, a obecnie kierownik Zakładu Administracyjnego Prawa Gospodarczego i Bankowego WPIA UW – przypomniała, że przepisy wzbudziły spore kontrowersje. Sprawa oparła się nawet o Trybunał Konstytucyjny, do którego wniosek złożył ówczesny Rzecznik Praw Obywatelskich; trybunał uznał jednak regulacje za nienaruszające ustawy zasadniczej.

Jak przypomniał Adam Tochmański, przepisy te obowiązywały bez większych zmian przez 11 lat – jedyną korektą było zastąpienie wycofywanej ...