AI zmienia oblicze globalnej walki z oszustwami – czy banki nadążą za tymi zmianami?
Przepływ pieniędzy – od konsumentów do sprzedawców, z banku do banku, z konta na konto, w obrębie granic kraju i poza nimi, z formy cyfrowej w tradycyjną (gotówkę) i z powrotem – odbywa się codziennie, w każdej sekundzie. Ten globalny przepływ środków możliwy jest tylko dzięki dekadom inwestycji w innowacje w usługach płatniczych, ale jednocześnie musimy pamiętać, że system, na którym polegamy jest nieustannie atakowany. Oszustwa towarzyszą finansom od stuleci. Obecnie zagrożenie to nasila się, ponieważ sztuczna inteligencja daje przestępcom nowe narzędzia pozwalające zwiększyć skalę ich działań i lepiej je ukryć. Banki mierzą się teraz z oszustwami bardziej złożonymi, zuchwałymi i o nieznanym dotąd zasięgu. Co więcej, same metody oszustwa ewoluują dosłownie z dnia na dzień.
Zmieniające się pole walki
Zagrożenia dla bezpieczeństwa banków rosną, a w wraz z nimi w górę idą potencjalne koszty każdej nowej próby oszustwa. Tak, jak dokonujący ich sprawcy bez przerwy udoskonalają swoje metody, banki również muszą stale wzmacniać swoje zabezpieczenia. Wyzwanie stanowi jednak określenie tego, gdzie skoncentrować działania obronne i co traktować priorytetowo. Czy banki powinny w pierwszej kolejności chronić się przed oszustwami kartowymi, wyłudzeniami realizowanymi przelewami z konta na konto, oszustwami bazującymi na podszywaniu się pod inną osobę, a może przed przestępczością transgraniczną? Sprawę dodatkowo komplikują budżety, bowiem zabezpieczenie wszystkich wskazanych obszarów jest bardzo kosztowne, a ochrona wybiórcza tworzy luki. Tymczasem oszuści potrzebują właśnie tego jednego słabego ogniwa w systemie, by odnieść sukces.
W tym właśnie tkwi problem. Pokusa dzielenia oszustw według kategorii czy kanałów płatności i rozpatrywania każdego zagrożenia osobno nie odzwierciedla rzeczywistych zachowań konsumentów. Takie podejście stwarza oszustom okazję do znalezienia kolejnego punktu zaczepienia w systemie. Konsumenta nie definiuje bowiem jeden typ płatności. W ciągu dnia ta sama osoba może zapłacić kilkoma różnymi kartami kredytowymi, użyć karty debetowej, wypłacić środki z bankomatu, a także wykonać przelew z konta na konto. A oszuści nie są wybredni, jeśli chodzi o sposoby kradzieży pieniędzy – zawsze szukają w tym przypadku najłatwiejszego rozwiązania.
Skuteczne zwalczanie oszustw wymaga więc od instytucji finansowych monitorowania całego krajobrazu płatności w czasie rzeczywistym. A to z kolei oznacza konieczność spojrzenia na klienta w ujęciu kompleksowym – 360 stopni, które odzwierciedla zarówno rzeczywistość, jak i pozwala zrozumieć całość zachowań finansowych konsumentów. Tylko dysponując taką perspektywą, można dostrzec – i powstrzymać – oszustwo, niezależnie od tego, w który typ płatności celuje przestępca. Bez takiego pełnego spojrzenia instytucje finansowe nie poradzą sobie z rosnącą falą prób oszustw.
Dobrzy, źli i oszuści
To właśnie tutaj sztuczna inteligencja daje instytucjom finansowym przewagę. Na przykład rozwiązanie Featurespace, oferowane przez Visa, dostarcza instytucjom finansowym platformę zapewniającą kompleksowy obraz w kontekście zachowań ich klientów.
Zamiast wykrywać oszustwa dopiero po fakcie, oparta na sztucznej inteligencji platforma uczy się typowych zachowań każdego klienta i tworzy z nich schemat tego, co jest „dobrym” (prawidłowym) zachowaniem klienta, niezależnie od stosowanych metod płatności. Znajomość tych zachowań we wszystkich formach płatności jest niezbędna, by stworzyć dokładny obraz tego, jak wyglądają transakcje „dobre”, czyli po prostu charakterystyczne dla danej osoby. Mając taki punkt odniesienia, platforma może w czasie rzeczywistym zidentyfikować nietypową, „złą” transakcję, wykrywając oszustwo, zanim zdąży ono dojść do skutku. Takie podejście pozwala instytucjom finansowym zwalczać oszustwa kompleksowo, zamiast skupiać się na jednym ich rodzaju kosztem innego.
W tym przypadku jednak jeden punkt widzenia to wciąż za mało. Dlatego platforma dostarcza szczegółowych informacji o zachowaniach klientów, natomiast Visa zapewnia globalną skalę działania, przetwarzając miliardy transakcji na całym świecie. Dzięki temu banki zyskują zarówno spojrzenie makro na globalne przepływy płatności, jak i wgląd mikro w zachowania poszczególnych klientów – połączenie potrzebne do skuteczniejszego wykrywania oszustw.
Innowacje kluczem do zwycięstwa w walce z oszustwami
Każda instytucja finansowa – od międzynarodowych banków po lokalne kasy oszczędnościowo-kredytowe i fintechy – jest narażona na oszustwa. Nawet nowo powstały neobank musi chronić swoich klientów tak samo skutecznie, jak bank z wieloletnią tradycją. Oszustwa podkopują zaufanie klientów, obniżają marże i szkodzą reputacji. Ponad połowa (54%) ofiar oszustw finansowych rozważa zmianę banku lub dostawcy usług po takim incydencie, a 30% ostatecznie to robi1. Dla mniejszych banków i fintechów nawet pojedynczy atak na dużą skalę może zagrozić ich przetrwaniu.
Właśnie dlatego kluczowe jest uzyskanie pełnego – 360-stopniowego – obrazu sytuacji. Złośliwi aktorzy atakujący systemy finansowe nieustannie testują ich podatność na zagrożenia i rozwijają swoje taktyki, wykorzystując nowe technologie do oszukiwania ludzi. Jedynym sposobem, by im się przeciwstawić, jest innowacyjne podejście obejmujące ochronę całego ekosystemu płatniczego. Instytucje finansowe nie powinny stawać przed dylematem: chronić klientów przy jednym typie transakcji kosztem innego.
– Featurespace jest tylko jednym z przykładów inwestycji Visa w ochronę płatności. Widzimy, że AI napędza eksplozję oszustw, a cyberprzestępczość to obecnie jedno z największych globalnych wyzwań – jej koszt w 2025 r. osiągnął 10 bln dolarów. Dlatego tylko w ciągu ostatnich pięciu lat Visa zainwestowała 12 mld dolarów w technologię, w tym w tworzenie inteligentnych systemów opartych na AI, które wykrywają podejrzane zachowania w czasie rzeczywistym i neutralizują zagrożenia, zanim konsumenci w ogóle się z nimi zetkną. Tworzymy innowacyjne rozwiązania – od Visa Protect for Account to Account, przez Visa Advanced Authorization, po Visa Payment Ecosystem Risk and Control – które mogą wykrywać dodatkowe przypadki nadużyć, jakich inne rozwiązania mogłyby nie zidentyfikować i pomagają chronić miliardy transakcji w czasie rzeczywistym. Dzięki AI, zaawansowanej analizie ryzyka i nowym usługom doradczym utrzymujemy poziom fraudów na historycznie niskim poziomie, zapewniając najwyższe standardy bezpieczeństwa w cyfrowych płatnościach – powiedziała Katarzyna Pawłowicz, dyrektor Value Added Services w Europie Środkowo-Wschodniej, Visa.
Sztuczna inteligencja i uczenie maszynowe oferują środki ochrony klientów na wielu frontach. Dzięki nim wyrównują się szanse w całym ekosystemie płatności – zarówno lokalne kasy spółdzielcze, nowe banki cyfrowe (tzw. challenger banks), jak i globalni potentaci zyskują dostęp do zaawansowanych mechanizmów obronnych bez ponoszenia nadmiernych kosztów infrastrukturalnych. Taka powszechna dostępność ma kluczowe znaczenie, ponieważ oszuści atakują instytucje finansowe bez wyjątku. Co więcej, sztuczna inteligencja daje instytucjom finansowym możliwość reagowania na zagrożenia w czasie rzeczywistym, a to istotnie podnosi poziom bezpieczeństwa. Przykładem może być tu Danske Bank, który po wdrożeniu rozwiązania Featurespace skrócił czas potrzebny na wykrycie oszustwa z 10 minut do zaledwie 24 sekund.
Bezpieczeństwo to nie tylko dodatek
Banki od lat balansują między inwestycjami w bezpieczeństwo a akceptowalnym ryzykiem. Kalkulacja ta w ostatnim czasie ulega jednak zmianie: straty spowodowane oszustwami rosną, regulacje stają się bardziej rygorystyczne, a klienci obecnie oczekują niezawodnej ochrony. To, co dawniej uchodziło za koszt prowadzenia działalności, stało się dziś ryzykiem rozpatrywanym na szczeblu zarządu. Oszustwa przestały być zatem kwestią drugorzędną – aktualnie to wyzwanie systemowe, zagrażające stabilności całego ekosystemu płatniczego. Przestępcy już korzystają ze sztucznej inteligencji, by zyskać przewagę, dlatego również banki muszą wykorzystać AI, by skutecznie się bronić.
Można by powiedzieć, że oszuści zaliczają się do najbardziej nieustępliwych innowatorów w finansach. Adaptują się szybciej niż wdrażane zostają regulacje, wykorzystują luki istniejące pomiędzy instytucjami i uderzają tam, gdzie obrona jest najsłabsza. A walka z nimi wymaga równie dużej pomysłowości. Instytucje finansowe nie powinny więc musieć wybierać między zwalczaniem jednego rodzaju oszustw a innym zagrożeniem. I to właśnie rozwój technologii opartych na sztucznej inteligencji sprawia, że już nie muszą tego robić.
1 Raport „Wpływ oszustw finansowych na finanse konsumentów i ich nawyki bankowe”, październik 2024 r. W ramach raportu firma Featurespace we współpracy z PYMNTS Intelligence przeprowadziła wywiady z 10 103 konsumentami w całych Stanach Zjednoczonych.
