Raport specjalny: Problem liberalizacji handlu rolnego w rokowaniach TTIP

Anna Wróbel
Autorka, dr nauk humanistycznych w zakresie nauki o polityce, jest adiunktem w Instytucie Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego

Do najważniejszych zadań w trakcie negocjacji rolnych TTIP należy wypracowanie zasad dotyczących redukcji zarówno barier taryfowych, jak i pozataryfowych. W pierwszym przypadku należy określić harmonogram redukcji ceł, ustalić listy towarów/linii taryfowych, na które cła zostaną utrzymane oraz stworzyć system bezcłowych kontyngentów oraz kontyngentów o cłach obniżonych. Drugi obszar obejmuje problemy regulacyjne oraz inne bariery pozataryfowe. W szczególności chodzi o złagodzenie dotkliwości protekcyjnego oddziaływania środków sanitarnych i fitosanitarnych oraz barier technicznych.

Cła i bariery pozataryfowe

Unię Europejską i Stany Zjednoczone charakteryzuje odmienne podejście do wielu kwestii związanych z produkcją i handlem rolnym. Z tego powodu rolnictwo jest jednym z najtrudniejszych obszarów negocjacyjnych w rokowaniach TTIP. Wyzwaniem są różnice w poziomie jego ochrony w UE i USA. Większa skala protekcjonizmu występuje po stronie UE. Średnia stosowana stawka celna na artykuły rolne wynosi tu 13,2%. W USA przeciętny poziom cła na towary rolne jest prawie trzykrotnie niższy i wyniósł w 2013 r. 4,7%. Różnice między UE i USA są mniejsze w przypadku najwyższych stawek celnych (tzw. kominy taryfowe). Stawki celne powyżej 100% stanowią 0,8% wszystkich linii taryfowych UE. W USA wskaźnik ten kształtuje się na poziomie 0,5%.

Problemem są również przepisy dotyczące reguł pochodzenia oraz sposobu określania wysokości należności celnych. Amerykańskie służby celne nie uznają bowiem certyfikatów pochodzenia towarów z Unii Europejskiej. W przypadku określania narodowości ekonomicznej towarów poszczególne kraje członkowskie UE traktowane są indywidualnie.

Wśród barier pozataryfowych utrudniających wzajemny handel transatlantycki należy zwrócić szczególną uwagę na normy sanitarne i fitosanitarne. Obecne regulacje te ograniczają lub wręcz wykluczają handel niektórymi surowcami rolnymi i produktami rolno-spożywczymi. Np. bardziej restrykcyjne normy UE zablokowały amerykańskim przedsiębiorstwom biotechnologicznym możliwość sprzedaży na rynek UE nasion odmian GMO. Z kolei europejskim sadownikom uniemożliwiono sprzedaż jabłek na rynek amerykański.

Różnice wsparcia sektora rolnego na obu kontynentach można wykazać za pomocą wskaźników OECD. Do głównych zalicza się: wskaźnik poziomu wsparcia producentów (Producer Support Estimate – PSE), wskaźnik wsparcia konsumentów (Consumer Support Estimate – CSE), wskaźnik wsparcia usług na rzecz rolnictwa (General Services ...