Raport specjalny | Obrót gotówkowy | Rynek obrotu gotówkowego w Polsce i Europie

Pierwszym bezgotówkowym państwem świata miała być Szwecja. Według zapowiedzi sprzed kilku lat, cel ten miał zostać osiągnięty dokładnie w 2025 r. I rzeczywiście – wiele w tym kierunku zrobiono. Obecnie gotówka odpowiada w Szwecji zaledwie za ok. 10% transakcji, a kraj, obok Norwegii, należy do tych, gdzie wolumen gotówki w obrocie w porównaniu do PKB jest najniższy na świecie. Tyle jeśli chodzi o dokonania bezgotówkowej rewolucji, zanim do głosu doszły ruchy kontrrewolucyjne. W listopadzie ub.r. szwedzkie ministerstwo obrony narodowej zaleciło obywatelom, by nie rezygnowali z płatności papierowym pieniądzem i zgromadzili w domu zapas gotówki na przynajmniej tydzień. W ostatnich miesiącach bank centralny zaczął też aktywnie działać w celu zagwarantowania akceptowalności płatności gotówkowych. Wyjaśnieniem są względy bezpieczeństwa i przygotowanie się na ewentualne sytuacje kryzysowe. Pandemia ­COVID-19 i wojna w Ukrainie pokazały, że są okoliczności, w których gotówka wciąż sprawdza się lepiej od elektronicznego pieniądza.

Europejczycy lubią gotówkę

Większość państw Europy nie zaszła tak daleko na drodze ku rezygnacji z gotówki, jak Skandynawia. Badanie SPACE Europejskiego Banku Centralnego wskazuje, że w strefie euro w 2024 r. gotówka wciąż odpowiadała za ponad połowę (52%) transakcji, co oznacza spadek o 7 p.p. od 2022 r. i aż o 27 p.p. w ciągu ośmiu lat. Wciąż jednak w 14 z 20 krajów strefy euro gotówka nadal pozostaje najczęstszym sposobem płatności, w szczególności w krajach takich jak Malta (67%), Słowenia (64%), Austria czy Włochy (ponad 60%), podczas gdy najniższy udział zanotowano w Holandii (22%), Finlandii (27%) i Luksemburgu (37%).

Z tych samych badań wynika też, że dla 62% obywateli strefy euro akceptacja gotówki przez sprzedawców jest ważna, a dla połowy z nich nawet bardzo ważna. Konsumenci doceniają gotówkę jako zabezpieczenie w sytuacjach awaryjnych – techniczne awarie, kryzysy lub cyberzagrożenia rodzą rosnącą potrzebę posiadania fizycznej rezerwy pieniężnej. Jednocześnie malejąca dostępność bankomatów i usług bankowych pogłębia wyzwania dotyczące dostępności gotówki. Odsetek osób mających trudności z uzyskaniem gotówki wzrósł w strefie euro z 10% w 2022 do 13% w 2024 r. Najgorsza sytuacja dotyczy Belgii, gdzie 22% społeczeństwa przyznaje, że doświadcza trudności pod względem dostępu do gotówki.

– Na terenie 27 państw Unii Europejskiej pod koniec 2023 r. ...