Wyrok TSUE dotyczący prawa konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w razie przedterminowej spłaty kredytu hipotecznego

Pierwsze pytanie sądu odsyłającego

Pytanie pierwsze sprowadzało się do ustalenia, czy prowizja z tytułu udzielenia kredytu hipotecznego stanowi koszt objęty zakresem obniżki przewidzianej w art. 25 ust. 1 dyrektywy 2014/17/UE.

TSUE potrzymał dotychczasową linię orzeczniczą, zgodnie z którą w świetle specyfiki umów o kredyt związanych z nieruchomościami mieszkalnymi i niezależnie od niemal identycznego brzmienia art. 16 ust. 1 dyrektywy 2008/48 i art. 25 ust. 1 dyrektywy 2014/17 prawo do uzyskania obniżki całkowitego kosztu kredytu, o którym mowa w tym ostatnim przepisie, nie obejmuje opłat, które niezależnie od okresu obowiązywania umowy konsument jest zobowiązany zapłacić na rzecz kredytodawcy lub osoby trzeciej z tytułu świadczeń, które zostały już wykonane w całości w momencie przedterminowej spłaty (wyrok TSUE z dnia 9 lutego 2023 r. w sprawie C-555/21, UniCredit Bank Austria).

Jednocześnie TSUE przypominał, że na kredytodawcy ciąży, zgodnie z art. 14 ust. 1 i 2 dyrektywy 2014/17, obowiązek udzielenia konsumentowi przed zawarciem umowy w treści Formularza informacyjnego (ESIS) informacji dotyczących podziału kosztów obciążających konsumenta w zależności od ich powtarzalności lub braku powtarzalności. Do kredytodawcy należy wykazanie powtarzalnego charakteru danych kosztów (zob. podobnie wyrok z dnia 9 lutego 2023 r., UniCredit Bank Austria, C‑555/21, EU:C:2023:78, pkt 34, 38).

W przypadku gdy kredytodawca nie dostarczył informacji, pozwalających sądowi krajowemu na zbadanie, czy prowizja pobierana przy zawieraniu umowy kredytu hipotecznego należy do kategorii kosztów, które są niezależne od okresu obowiązywania tej umowy, sąd krajowy jest zobowiązany stwierdzić, iż prowizja jest objęta prawem do obniżenia całkowitego kosztu kredytu, o którym mowa w art. 25 ust. 1 dyrektywy 2014/17, i to nawet jeśli koszty te zostały uiszczone jednorazowo przy zawieraniu wspomnianej umowy.

Takie uprawnienie ma gwarantować zdaniem TSUE, że konsument nie będzie karany za ten brak informacji.

Drugie pytanie sądu odsyłającego

Pytanie drugie dotyczyło metodologii obliczenia obniżki kosztów składających się na całkowity koszt kredytu w przypadku, gdy ma miejsce przedterminowa spłata.

TSUE podzielił wcześniejszą opinię Rzecznika Generalnego i stwierdził, że prawo Unii nie narzuca szczególnej metody obliczania kwoty obniżki całkowitego kosztu kredytu. W każdym razie nie można z jego treści wywieść, że kwota obniżki całkowitego kosztu kredytu powinna zostać określona w każdych okolicznościach na podstawie metody zwrotu proporcjonalnego do okresu objętego przedterminową spłatą w stosunku do pierwotnie uzgodnionego okresu spłaty.

TSUE wskazuje, że rozstrzygnięcie tej kwestii leży w gestii sądów krajowych.

Poruszając kwestie przedterminowej spłaty kredytu hipotecznego, TSUE przypomniał, że państwa członkowskie mają szeroki zakres swobody w odniesieniu do sposobu, w jaki zapewniają konsumentom prawo do wykonywania tego prawa. Warunki te mogą obejmować ograniczenia czasowe wykonania tego prawa, zróżnicowane traktowanie w zależności od rodzaju stopy oprocentowania kredytu lub ograniczenia co do okoliczności, w jakich prawo to może zostać wykonane. TSUE uznał, podobnie jak Rzecznik Generalny, że metoda obliczenia obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku przedterminowej spłaty również należy do kompetencji państw członkowskich.

TSUE przypomniał także, że na wypadek przedterminowej spłaty kredytu hipotecznego państwa członkowskie mają możliwość wprowadzenia prawa kredytodawcy do rekompensaty.