Bankowość i Finanse | Ryzyka dla Sektora Bankowego | Na czym polegał demontaż systemu bankowego

Jacek Ramotowski

Pomimo nominalnie rekordowego zysku za 2023 r. (27,9 mld zł) realna sytuacja polskiego sektora bankowego jest znacznie gorsza niż 10 lat temu – twierdzi Zespół Badań i Analiz Związku Banków Polskich. Dowodzi tego porównanie wielkości bilansowych w relacji do PKB. Aktywa sektora w 2010 r. stanowiły blisko 82% PKB, w 2020 r. wzrosły do 100,5%, lecz na koniec 2023 r. zmniejszyły się do 87,8%. To znaczy, że sektor bankowy w ostatnich latach kurczy się w stosunku do skali gospodarki.

Kapitały własne sektora bankowego przekroczyły na koniec 2023 r. 257 mld zł i było to historyczne maksimum. W relacji do PKB jednak ich wielkość zmniejszyła się do 7,5%. To wyraźnie niższy poziom niż w latach 2010-21. Problem polega na tym, że nawet przy rekordowych wynikach sektor bankowy nie jest w stanie odtwarzać kapitału adekwatnie do potrzeb rozwijającej się gospodarki. Nie jest w stanie finansować inwestycji.

– Bez inwestycji dalszy wzrost gospodarki będzie zagrożony – mówi dr Tadeusz Białek, prezes Związku Banków Polskich.

– Polskę czekają w niedalekiej przyszłości bardzo duże inwestycje infrastrukturalne. Trzeba pomyśleć, kto je sfinansuje – mówi nam Andrzej Reich, lider Klubu Odpowiedzialnych Finansów przy Europejskim Kongresie Finansowym, były dyrektor w Komisji Nadzoru Finansowego. – Trzeba bowiem pamiętać, że banki muszą przestrzegać limitu dużych zaangażowań i nie mogą udzielać jednemu podmiotowi kredytu większego niż 25% funduszy własnych. Gdy projekt wymaga większego finansowania, banki tworzą konsorcjum, zwiększając dostępny kredyt dla danego podmiotu – dodał.

Wysokie zyski… i obciążenia

Nominalnie wysokie zyski polski sektor bankowy zawdzięcza utrzymującym się wysokim stopom procentowym i strukturalnej nadpłynności. Zyski pochłaniane są – według wyliczeń Zespołu Badań i Analiz ZBP za ubiegły rok – aż w 44% przez zewnętrzne obciążenia. Z wyliczeń tych wynika, że gdyby nie one, polskie banki powinny mieć w ub.r. ponad 49 mld zł zysku i rentowność kapitałów (ROE) przekraczającą 23%. Rezerwy na ryzyko prawne związane z kredytami we frankach obniżyły w zeszłym roku rentowność naszego sektora o 6,6 pkt. proc., wakacje kredytowe – o 2,38 pkt. proc., podatek bankowy – o 2,23 pkt. proc., a opłaty na BFG o 0,61 pkt. proc.

– Koszty zewnętrzne prowadzą do braku możliwości odbudowy kapitału – powiedział prezes ZBP dr Tadeusz Białek.

Największym kosztem dla banków są rezerwy na ryzyko prawne kredytów we frankach. Ma to skutki nie tylko dla banków, ale także dla całej gospodarki.

– Pozwy frankowiczów sprawiły, że fundusze własne sektora bankowego zmniejszyły się (…) i w tym samym stopniu spadła kwota maksymalnego, pojedynczego kredytu, jaki banki byłyby w stanie udzielić. W wielu przypadkach banki nie będą w stanie w pełni finansować tych projektów i trzeba będzie sięgać po kredyty zagraniczne, oczywiście w walucie obcej – powiedział Andrzej Reich.

Zespół Badań i Analiz ZBP wykazał, że spadek wartości kredytów dla sektora niefinansowego do PKB pogłębia się od wprowadzenia podatku bankowego, ...