Reforma OFE: analitycy oceniają nowy projekt ustawy

„Założenia tej reformy są kopią tego, co było wcześniej. Mieliśmy po prostu przerwę na pandemię i wracamy do tematu konwersji tych środków na nowe konta IKE czy IKZE. Powiedziałbym, że w krótkim, czy średnim terminie nie powinno to mieć większego znaczenia [dla inwestorów z GPW]. Nie ma tutaj nic nowego. Wiadomo było wcześniej, że to nastąpi i nie oczekiwałbym jakichś specjalnych ruchów w krótkim czy średnim terminie” – powiedział Jamka podczas webinaru Pracodawców RP. 

Jak zaznaczył, dużo zależy od tego, ile osób zdecyduje się na pozostanie w OFE, czyli pozostawienie środków w segmencie rynków kapitałowych i nieprzenoszenie ich do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).

„Tutaj będzie duże pole do popisu dla analityków i to jest najważniejszy element – ile osób będzie chciało wrócić do ZUS-u, a nie pozostać na rynkach kapitałowych. To pewnie będzie widać po badaniach ankietowych. Będziemy obserwować, w którą stronę to może pójść, ale bardzo dobre stopy zwrotu z rynków kapitałowych zachęcają do tego, by te środki zostały na rynkach kapitałowych, pomimo 15-proc. opłaty, którą trzeba uiścić od tych aktywów, aby zostać na rynku kapitałowym” – dodał.

Czytaj także: Połowa uczestników OFE wybierze ZUS? W czerwcu likwidacja OFE?

Zaznaczył, że „ładne stopy zwrotu” raczej powinny zachęcić Polaków do pozostawienia tych środków w większej skali na rynkach kapitałowych, a w mniejszej skali przerzucania aktywów do ZUS-u. 

„To będzie, oczywiście, wspierać rynek kapitałowy w Polsce, jeżeli te środki zostaną, bo nie będzie relatywnie większej podaży, by te środki zamienić na gotówkę” – dodał. 

Projekt reformy OFE jest obecnie procedowany w Stałym Komitecie Rady Ministrów

W ocenach skutków regulacji (OSR) przedstawiono cztery warianty szacowanych wpływów z opłaty przekształceniowej płatnej na rzecz FUS, przy założeniu przejścia z OFE na IKE odpowiednio 100%, 80%, 50% oraz 0% obecnych członków OFE. W przypadku, gdyby na przejście do IKE zdecydowało się 100% osób, opłata przekształceniowa przyniosłaby w latach 2021-2022 20,11 mld zł (14,08 mld zł w 2021 r. i 6,03 mld zł w 2022 r.), w przypadku przejścia 80% osób, byłoby to w tym okresie 16,09 mld zł (odpowiednio 11,26 mld zł i 4,83 mld zł). W wariancie, według którego na przejście zdecydowałoby się 50% osób, opłata dałaby 10,06 mld zł (7,04 mld zł w 2021 r. i 3,02 mld zł w 2022 r.). Planowane wejście w życie noweli to 1 czerwca 2021 r.

„Polska giełda ma znacznie większy potencjał do pozyskiwania kapitału od inwestorów detalicznych”

Jak podkreślił Jamka, polska giełda ma znacznie większy potencjał do pozyskiwania kapitału od inwestorów detalicznych, co pokazało już częściowo II półrocze 2020 roku – zarówno za sprawą wzrostu napływów nowych środków do TFI, jak i liczby nowo otwartych rachunków maklerskich. 

„Mamy super napływy na giełdę, duże zainteresowanie nowymi rachunkami maklerskimi. W Stanach podczas pandemii powstało ok. 50 mln nowych rachunków – widać też globalny trend, żeby wracać na rynki. Ta globalna euforia zaprasza do inwestowania, a osoby zainteresowane sytuacją na giełdzie otwierają nowe rachunki” – podkreślił. 

Przenoszenie przez klientów środków z depozytów bankowych do jednostek funduszy inwestycyjnych

Według niego, drugi trend, który obecnie jest jeszcze mocniejszy i powinien być kontynuowany to przenoszenie przez klientów środków z depozytów bankowych do jednostek funduszy inwestycyjnych. 

„Rynki kapitałowe dają nam tę możliwość, że inwestując w fundusze dłużne, możemy ciągle oczekiwać dodatnich stóp zwrotu z tych inwestycji. Może nie tak wysokich, jak w poprzednim roku, ale powyżej zera. I ta tendencja ma szansę się nasilać i klienci mogą przenosić środki z depozytów na rynki kapitałowe poprzez fundusze dłużne, bądź też fundusze mieszane z domieszką ekspozycji na rynek akcji. Ten trend już się zaczął i powinien nasilać się w najbliższych miesiącach” – powiedział Jamka. 

Według danych Izby Zarządzających Funduszami i Aktywami (IZFiA) aktywa netto towarzystw funduszy inwestycyjnych (TFI) zwiększyły się o 5 mld zł m/m i wyniosły ponad 285 mld zł na koniec stycznia. Sprzedaż netto funduszy wyniosła rekordowe +4,8 mld zł. Cały ubiegły rok również zakończył się na plusie – fundusze nie dość, że odrobiły stratę feralnego marca (bilans sprzedaży -20,4 mld zł), to zamknęły 2020 r. dodatnim bilansem sprzedaży, który wyniósł +348 mln zł. Wartość aktywów netto funduszy raportujących do IZFiA to 280,5 mld zł.

BM BNP Paribas: założenia reformy OFE neutralne

Założenia nowego projektu ustawy przekształcającej OFE w IKE są neutralne i zbliżone do poprzedniego projektu, niemniej zakończenie planowanej od dłuższego czasu reformy zdejmuje jeden z czynników ryzyka dla krajowego rynku akcji – ocenili we wtorkowym raporcie analitycy z zespołu doradztwa inwestycyjnego BM BNP Paribas.

„Założenia reformy oceniamy neutralnie – podtrzymanie dotychczasowych planów związanych z minimalnymi limitami posiadanych akcji przekłada się na brak przymusowej podaży tych aktywów ze strony OFE. W dłuższym terminie przepływy zależeć będą od odsetka osób, które wybiorą pozostanie w OFE/SFIO oraz decyzji funduszy czy będą utrzymywać alokacje w akcje zgodnie z minimalnymi limitami, czy powyżej. Tym niemniej zakończenie planowanej od dłuższego czasu reformy zdejmuje jeden z czynników ryzyka dla krajowego rynku akcji” – napisał we wtorkowym raporcie zespół doradztwa inwestycyjnego BM BNP Paribas.

Nowy projekt ustawy likwidującej OFE

W poniedziałek wieczorem opublikowany został nowy projekt ustawy likwidującej OFE (otwarte fundusze emerytalne). Zakłada on stopniowe przekształcenie OFE w IKE (indywidualne konta emerytalne). Przekształcenie miałoby nastąpić z dniem 28 stycznia 2022 r. Wtedy też minimalna alokacja w krajowe akcje ma wynieść 75 proc. W projekcie podano, że przekazanie pierwszej transzy opłaty przekształceniowej do FUS ma nastąpić do 11 lutego 2022 r., a drugiej do 28 października 2022 r. Projekt zakłada wejście ustawy w życie 1 czerwca 2021 r.

„Co do zasady założenia projektu zbliżone są do poprzedniego, procedowanego na początku 2020 r. Opcją domyślną dla dotychczasowych członków OFE pozostają Indywidualne Konta Emerytalne prowadzone przez Specjalistyczne Fundusze Inwestycyjne („SFIO”) na które zostaną przetransferowane aktywa (od których zostanie pobrana 15 proc. opłata przekształceniowa), a środki tam zgromadzone będą w całości dziedziczne. Alternatywną opcją będzie przekazanie środków do ZUS (bez opłaty przekształceniowej), ale w tym wypadku aktywa nie będą dziedziczone” – wskazali analitycy.

Przypominają, że wartość aktywów OFE na koniec 2020 r. wyniosła 147,5 mld zł, z czego 77,7 proc. zainwestowane było na krajowym rynku akcji.

Poniżej kluczowe dla tego procesu daty na 2021 i częściowo 2022 rok, wynikające z opublikowanego nowego projektu ustawy:

– 1 czerwca – proponowane wejście w życie ustawy (z wyjątkami);

– 31 maja – zakończenie odprowadzania części składek na ubezpieczenie społeczne (2,92 proc. wynagrodzenia) do OFE ma nastąpić ostatniego dnia miesiąca, w którym ustawa zostanie ogłoszona. Jak podano w OSR, w szacunkach założono, że ustawa wprowadzająca proponowane zmiany zostanie ogłoszona w maju 2021 r.;

– od 1 czerwca do 2 sierpnia – termin na złożenie przez uczestnika deklaracji o przeniesienie środków do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (opcją domyślną jest automatyczne przeniesienie zgromadzonych w OFE środków na IKE);

– 30 września – zaprzestanie umarzania jednostek przez OFE w ramach tzw. suwaka;

– 29 października – OFE umorzą wszystkie jednostki rozrachunkowe pozostające na rachunku członka otwartego funduszu emerytalnego, który w terminie do 31 października 2022 r. osiągnie wiek emerytalny i następnego dnia przekazuje środki odpowiadające wartości umorzenia do ZUS.

– 29 listopada – OFE umorzą jednostki rozrachunkowe zapisane na rachunku członka OFE, który złożył deklarację o przejściu do ZUS;

– 1 grudnia – OFE przekażą do ZUS składniki portfela inwestycyjnego proporcjonalnie do ich udziału w zarządzanym portfelu inwestycyjnym, o łącznej wartości odpowiadającej sumie wartości umorzonych jednostek rozrachunkowych. ZUS natomiast niezwłocznie przenosi do FRD przekazane przez OFE ww. składniki portfela inwestycyjnego, z wyłączeniem obligacji i bonów emitowanych przez Skarb Państwa;

– 3 stycznia 2022 r. – powstanie zobowiązania OFE wobec FUS o wartości 15 proc. aktywów netto zapisanych na rachunkach OFE (opłata przekształceniowa);

– 28 stycznia – środki z OFE zostaną przekształcone w specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty z wydzielonymi subfunduszami;

– 28 stycznia – na dzień przekształcenia nowo powstałe subfundusze emerytalne będą zobowiązane lokować nie mniej niż 75 proc. swoich portfeli w polskich akcjach;

– 3 stycznia – powstanie zobowiązania w wysokości 15 proc. aktywów netto odpowiadających wartości 15 proc. jednostek rozrachunkowych zapisanych na rachunkach członków OFE, którzy nie złożyli deklaracji (opłata przekształceniowa);

– do 11 lutego – przekazanie do FUS pierwszej z dwóch transzy w ramach opłaty przekształceniowej, w wysokości 70 proc. zobowiązania (pozostała część ma zostać przekazana do 28 października 2022 r.). W OSR podano, że przy założeniu, że 20 proc. członków złoży deklarację o przeniesienie środków do FUS, pierwsza transza ma wynieść 12,5 mld zł, a druga 5,4 mld zł;

– 28 lutego – limit minimum 75 proc. polskich akcji w portfelu subfunduszu emerytalnego zostanie zwiększony do 85 proc. po zapłaceniu pierwszej transzy opłaty przekształceniowej. Jak podano w uzasadnieniu zobowiązanie z tytułu opłaty przekształceniowej ulega zmniejszeniu o 70 proc. w dniu przekazania pierwszej transzy środków na rzecz FUS, a w dniu przekazania drugiej transzy zobowiązanie to wygasa.

Do 50 proc. środków FRD będzie mogło być lokowane w krajowe akcje.

Z projektu wynika, że aktywa netto OFE, które zostaną przekształcone w IKE, zostaną podzielone na dwa subfundusze: główny – emerytalny i przedemerytalny – uwzględniający stopniowe przenoszenie do niego środków uczestników na 5 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego.

W przypadku subfunduszu przedemerytalnego alokacja w akcje została ustalona na poziomie 15 proc. Subfundusz ma 36 miesięcy na dostosowanie polityki inwestycyjnej.

Projekt ustawy przewiduje, że łączna wartość lokat aktywów subfunduszu emerytalnego w akcjach spółek notowanych na rynku regulowanym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz obligacjach zamiennych na akcje tych spółek, a także notowanych na tym rynku prawach poboru i prawach do akcji oraz akcjach, prawach poboru i prawach do akcji, będących przedmiotem oferty publicznej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, nie może być mniejsza niż:

– 75 proc. wartości tych aktywów na dzień 28 stycznia 2022 r.;

– 85 proc. wartości tych aktywów na dzień 28 lutego 2022 r.;

– 90 proc. wartości tych aktywów na dzień 31 grudnia 2022 r.;

– 88 proc. wartości tych aktywów na dzień 31 grudnia 2023 r.;

– 86 proc. wartości tych aktywów na dzień 31 grudnia 2024 r.;

– 84 proc. wartości tych aktywów na dzień 31 grudnia 2025 r.;

– 82 proc. wartości tych aktywów na dzień 31 grudnia 2026 r.;

– 80 proc. wartości tych aktywów na dzień 31 grudnia 2027 r.;

– 78 proc. wartości tych aktywów na dzień 31 grudnia 2028 r.;

– 76 proc. wartości tych aktywów na dzień 31 grudnia 2029 r.;

– 74 proc. wartości tych aktywów na dzień 31 grudnia 2030 r.;

– 72 proc. wartości tych aktywów na dzień 31 grudnia 2031 r.;

– 70 proc. wartości tych aktywów na dzień 31 grudnia 2032 r.;

– 68 proc. wartości tych aktywów na dzień 31 grudnia 2033 r.;

– 66 proc. wartości tych aktywów na dzień 31 grudnia 2034 r.;

– 64 proc. wartości tych aktywów na dzień 31 grudnia 2035 r.;

– 62 proc. wartości tych aktywów na dzień 31 grudnia 2036 r.;

– 60 proc. wartości tych aktywów na dzień 31 grudnia 2037 r.