Rolnictwo: Pomoc państwa dla rolników – wyciągnięcie dłoni czy fikcja? (2)

Elżbieta Cieśla, Stefan Cieśla

Miesiąc temu pisaliśmy o propozycjach oddłużania gospodarstw rolnych. Tym razem skupimy się na kredycie restrukturyzacyjnym oraz dopłacie do oprocentowania kredytu restrukturyzacyjnego.

Kredyt restrukturyzacyjny

To nowa forma kredytowania. Podobnie jak w odniesieniu do pożyczki, kwota tego kredytu (objętego dopłatami do oprocentowania) nie może przekroczyć 5 mln zł. Kredyt ten ma być udzielany przez banki, z którymi Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa zawarła umowę o udzielanie dopłat. Mogą to być tylko te instytucje, których kapitał własny jest nie mniejszy niż minimum kapitału własnego wymaganego przy tworzeniu nowego banku, oraz które prowadzą działalność na obszarze co najmniej trzech województw. Notabene w ustawie zapisano, iż w odniesieniu do banków spółdzielczych nie stosuje się zapisów dotyczących limitów, natomiast pozostawiono wymóg działania na obszarze co najmniej trzech województw. Problem tkwi w fakcie, iż żaden z nich nie funkcjonuje na takim terenie, zatem wszystkie banki spółdzielcze będą wyłączone z możliwości udzielania kredytów restrukturyzacyjnych. Jest to znaczący, dyskwalifikujący z punktu widzenia polskiej bankowości spółdzielczej, błąd w projekcie. Kolejnym błędem, lub niedopatrzeniem, jest fakt, iż projektodawca nie określił, jak należy kwalifikować kredyty restrukturyzacyjne w odniesieniu do oceny ryzyka kształtującego, przy wykorzystaniu Bazylei III, wartość kapitałów banku ważonych ryzykiem.

W pewnym sensie zbliżoną do pożyczki formą pomocy dla uprawnionego podmiotu jest udzielenie przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa gwarancji spłaty kredytu restrukturyzacyjnego. W tym punkcie pomoc publiczna dla rolników spotyka się bezpośrednio z interesem banków kredytujących rolnictwo. KOWR udziela gwarancji na czas określony równy okresowi kredytowania. I to jedynie do wysokości kwoty przyznanego kredytu, ta zaś nie może być większa niż wartość nieruchomości rolnych stanowiących własność podmiotu wnioskującego o udzielenie gwarancji. Gwarancja ma być udzielana wyłącznie pod warunkiem zabezpieczenia jej hipoteką na nieruchomościach dłużnika, a prowizja od jej zapewnienia ma, na rzecz KOWR, wynosić 2% wartości kredytu. Narzucenie wymogu wpłaty tego rodzaju prowizji, a nade wszystko jej wysokość, stanowi kolejne zaprzeczenie pomocowego charakteru proponowanej ustawy.

Dopłata do oprocentowania Kolejną formą pomocy dla niewypłacalnego rolnika jest dopłata do oprocentowania kredytu restrukturyzacyjnego. Tego rodzaju pomoc oferowana przez projektodawcę również łączy się bezpośrednio z interesem banków, ponieważ to one dzięki niej będą udzielały dodatkowych kredytów. Poza tym dla nich istotnymi są w przypadku proponowanej przez ministerstwo akcji ratowania rolników jeszcze co najmniej dwie kwestie. Pierwsza z nich dotyczy samego rodzaju oprocentowania. To, że oprocentowanie kredytu restrukturyzacyjnego będzie mogło być zmienne, pozwoli bankom – kosztem rolnika, ale przede wszystkim kosztem państwa – na eliminację ryzyka związanego z kosztem pozyskiwania pieniądza. Druga dotyczy wysokości oprocentowania. Będzie ono stanowiło sumę stopy referencyjnej WIBOR ustalanej dla pożyczek na rynku międzybankowym udzielanych na okres trzech miesięcy (WIBOR 3M), zaokrąglonej do drugiego miejsca po przecinku, powiększonej o 4 punkty procentowe, a więc będzie wysokie.