Prawo: Wydobyć upadłość ze stanu upadłości

Karol Jerzy Mórawski

Jaka jest rzeczywista skala zjawiska niewypłacalności w polskich domach? Według szacunków sektora finansowego niemało Polaków ma problemy z terminowym regulowaniem należności o charakterze kredytowym. Nawet jeśli większość tych przypadków dotyczy wyłącznie opóźnień w spłacaniu rat, to i tak kilkaset tysięcy rodaków znajduje się bądź to w pułapce kredytowej, bądź na najlepszej drodze do niej. Ilu spośród nich zasługuje na specjalną procedurę oddłużeniową? Bez wątpienia nie wszyscy. Za wiele przypadków niewypłacalności winę ponoszą sami kredytobiorcy, a upadłość konsumencka z założenia dotyczyć może tylko osób, które w spiralę długów popadły w sposób niezawiniony. Optymalne wydają się zatem warunki przewidziane w obecnie obowiązującym prawie. Niestety, tylko w ogólnych założeniach…

Upadłościowy paragraf 22

Już samo sformułowanie „wyjątkowe i niezależne od dłużnika okoliczności” określające przypadki, w których dług może stać się przedmiotem postępowania upadłościowego, wzbudza zastrzeżenia. Ustawodawca nie sprecyzował, kiedy zachodzą owe „wyjątkowe i niezależne okoliczności”, ograniczając się do wskazania przykładowych sytuacji wykluczających możliwość ubiegania się o upadłość. Stanie się tak w przypadku, gdy:

• dłużnik zaciągnął zobowiązanie, będąc niewypłacalnym lub
• do rozwiązania stosunku pracy dłużnika doszło z przyczyn leżących po stronie pracownika lub za jego zgodą.

Na podstawie tak sformułowanych kryteriów sąd może oddalić wniosek niemal każdego dłużnika. Wykazanie, iż okoliczności, w jakich zaistniała niewypłacalność, były wyjątkowe, może być trudne, a w wielu wypadkach wręcz niemożliwe. O ile w przypadku klęsk żywiołowych czy przewlekłych chorób nie powinno być problemów z uznaniem wyjątkowości, to we wszystkich pozostałych przypadkach sytuacja bynajmniej nie jest oczywista. W szczególności zaś trudno ocenić, w jakim przypadku wypowiedzenie umowy o pracę mieści się w kategoriach niezależnych od dłużnika okoliczności. Tymczasem to właśnie osoby, które w niezawiniony sposób utraciły możliwość zarobkowania, w myśl założeń ustawodawcy miały być głównymi beneficjentami ustawy. Prawnicy wskazują też na wiele innych okoliczności, które niełatwo uznać za „niezależne od dłużnika”, jak na przykład rozwód. Trudno uznać, czy i w jakim przypadku sąd uznałby rozwód za okoliczność umożliwiającą ogłoszenie upadłości, a przecież konsekwencją zerwania więzów małżeńskich nierzadko bywa zmiana kondycji finansowej przynajmniej jednego z małżonków.

Warto by również doprecyzować, co oznacza pojęcie „utrata pracy z przyczyn leżących po stronie dłużnika lub za jego zgodą”. W przypadku zwolnień grupowych coraz powszechniejszych w obliczu kryzysu, nierzadko dochodzi do zawarcia ugody pomiędzy pracodawcą a redukowanymi zatrudnionymi. Trudno wymagać od osób zwalnianych ...