Dyrektywa o kredycie konsumenckim: Kredyt dla Europejczyka

Dotychczas obowiązujące w krajach członkowskich zasady udzielania kredytów konsumenckich opierały się na prawie krajowym. Dyrektywa ma na celu harmonizację regulacji prawnych w szczególności w zakresie informacji udzielanych przed zaciągnięciem kredytu, prawa do odstąpienia od umowy, przedterminowej spłaty i tzw. rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania. W momencie wejścia w życie dyrektywy konsumenci zyskają prawo do wyboru oferty banków w swoim lub w innym państwie członkowskim. Wprowadzenie standardowego Europejskiego Arkusza Informacyjnego dotyczącego kredytu konsumenckiego ułatwi porównywanie ofert i może zachęcić także Polaków do korzystania z zagranicznych kredytów, np. w Niemczech. Z drugiej strony – przed polskimi bankami otworzy nowe możliwości świadczenia usług w innych krajach unijnych.

Kredytobiorca nasz Pan

Dyrektywa obejmuje kredyty konsumpcyjne w wysokości od 200 do 75 tys. euro (obecnie w Polsce ich górna granica to 80 tys. zł). Ujednolicono definicje, na podstawie których wyliczane są roczna stopa procentowa oraz oprocentowanie kredytu na rachunku bieżącym. Kredytodawca będzie miał obowiązek przekazywania potencjalnemu klientowi wszystkich niezbędnych informacji pozwalających na podjęcie decyzji.

Dyrektywa wprowadza dwa podstawowe uprawnienia kredytobiorcy. Po pierwsze, w momencie zawarcia umowy będzie miał on możliwość wycofania się z niej w ciągu 14 dni bez podawania przyczyny i 30-dniowy termin zwrotu pożyczonych środków bez ponoszenia jakichkolwiek kosztów. Po drugie zachowa uprawnienie do wcześniejszej spłaty kredytu w dowolnym momencie. Kredytodawca natomiast uzyska prawo do sprawiedliwej i obiektywnie uzasadnionej rekompensaty za ewentualne koszty związane bezpośrednio z przedterminową spłatą, pod warunkiem że przypada ona na okres, w którym stopa oprocentowania kredytu jest stała.

Ujednolicona zostanie zarówno lista danych, jakie powinny zostać zawarte w reklamie i formularzu oferty poprzedzającej zawarcie umowy, jak i sposób prezentowania kosztów rocznego oprocentowania kredytu czy dozwolone warunki kontraktu kredytowego. Zamieszczona w dyrektywie definicja „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta” nie różni się znacząco od definicji obecnie obowiązującej w polskim ustawodawstwie. Podobnie wiele innych zapisów o potencjalnych skutkach ekonomicznych także funkcjonuje już w naszych bankach m.in. obowiązek informowania o rzeczywistej rocznej stopie procentowej. Spod jurysdykcji dyrektywy mogą być wyłączone niekomercyjne instytucje kredytowe, wśród nich prawdopodobnie SKOK-i.

Prowizje pod kontrolą

Prawodawca europejski dopuścił możliwość zastrzegania prowizji za wcześniejszą spłatę kredytu, jednak z pewnymi ograniczeniami. Prowizja ta, nazywana w dyrektywie rekompensatą za ewentualne koszty bezpośrednio związane z przedterminową spłatą kredytu, będzie przysługiwać wówczas, gdy spłata następuje w czasie stałego oprocentowania kredytu. W praktyce dotyczy to początkowego okresu spłacania kredytu, w którym nierzadko banki stosują niższą, stałą stopę oprocentowania z uwagi na związane z tym efekty marketingowe.

W wyjątkowych przypadkach kredytodawca może zażądać wyższej rekompensaty niż koszty bezpośrednio związane z przedterminową spłatą, jeśli udowodni, że poniesie stratę z powodu różnicy w wysokości stopy referencyjnej w chwili udzielania kredytu i w chwili jego przedterminowej spłaty. Dodatkowo istnieć będą dwa limity dotyczące wysokości prowizji. Jeżeli kredytobiorca dokona przedterminowej spłaty kredytu w całości lub w części w ciągu ostatniego roku przed wygaśnięciem umowy o kredyt, wówczas koszt ten nie może przekroczyć 0,5 proc. spłacanej przedterminowo kwoty kredytu. Natomiast gdy do zamknięcia kredytu pozostanie więcej czasu, bank będzie mógł naliczyć sobie do 1 proc. tytułem rekompensaty.

Jeżeli jednak wcześniejsza spłata nastąpi w okresie, w którym stopa oprocentowania kredytu nie jest stała, a tak jest najczęściej, wówczas kredytodawcy nie będzie się należała prowizja. Co więcej, państwa członkowskie mają możliwość wprowadzenia przepisu, zgodnie z którym ewentualna prowizja za wcześniejszą spł...