Opinie: Zasady etyki postępowania w biznesie a bankowość spółdzielcza. Od ogółu do szczegółu

Kazimierz Pierzchała

Etyka: 1. «ogół zasad i norm postępowania przyjętych w danej epoce i w danym środowisku»; 2. «nauka o moralności»2.

{module BanerB1}

Etyka: 1. «ogół zasad i norm postępowania przyjętych w danej epoce i w danym środowisku; moralność»; 2. «nauka o moralności, zajmująca się opisem, analizą i wyjaśnieniem istniejącej w danej epoce lub środowisku moralności i ustalaniem norm moralnego postępowania»3.

„Etyka określa (…) normy, czyli wydaje sądy o tym, co jest dobre, a co złe, i sądy te uzasadnia, tzn. wykazuje, dlaczego tak jest.”4 „Jest ona praktyczną nauką o działaniu człowieka, o jego postępowaniu, ale chodzi w niej właściwie o to, jak działaniu temu czy postępowaniu nadać wartość obiektywnego dobra” − słowa Karola Wojtyły5.

{module BanerB2}

Uwagi ogólne

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie kilku refleksji na temat zasad etycznych, jakimi w swej działalności kierują się banki spółdzielcze – w głównej mierze w relacjach zewnętrznych (wobec klientów, akcjonariuszy, mediów, ogółu społeczeństwa), ale również i wewnętrznych (relacje przełożeni – podwładni, zależności i relacje pomiędzy pracownikami), w kontekście bankowości i ogólnych zasad etyki.

Etyka biznesu – dziedzina zajmująca się zagadnieniami moralnymi (przekonania, normy, wartości itp.) występującymi w biznesie.

Należy zaznaczyć, że etyka biznesu jest terminem o dosyć wielorakim rozumieniu. Różnorodne treści, które przypisuje się etyce biznesu zależą od kontekstu jej występowania. Każde podejście sprowadza się jednak do ogólnego i podstawowego wniosku stwierdzającego, że ekonomia powinna służyć człowiekowi, a nie odwrotnie. Przedsiębiorcy nie mogą kierować się w swoich działaniach wyłącznie skutecznością osiągania zysków. Etyka jako wiedza teoretyczna mająca fundamentalne znaczenie dla naszego działania jest racjonalnym poznaniem i uzasadnieniem wartości i powinności działania ludzkiego, wynikającego z faktu bycia człowiekiem. Etyka biznesu ogranicza to poznanie do obszaru działalności gospodarczej człowieka. Jest ona zarówno częścią etyki preskryptywnej (normatywnej) ustalającej normy postępowania, zalecającej pewne zachowania, jak i etyki deskryptywnej opisującej moralne postawy i zachowania ludzi interesu. Zasadniczo praktycznym celem etyki biznesu jest rozwiązywanie problemów związanych z tym, jak należy postępować w szeroko rozumianej działalności gospodarczej. Jako narzędzia stosowania zasad etyki biznesu przedsiębiorstwa wykorzystują przede wszystkim kodeksy etyczne, a także wdrażanie różnych koncepcji i programów etycznych, np. CSR (Corporate Social Responsibility) – odpowiedzialność przedsiębiorstw za ich wpływ na społeczeństwo6.

Etyka biznesu to zależność pomiędzy przedsiębiorstwem a jego klientami, to relacja pomiędzy partnerami handlowymi, pracownikami oraz konkurencją. Zależności te muszą być bezwzględnie zgodne z obowiązującym prawem oraz z utrwalonymi regułami postępowania. W ich ramach leży także przestrzeganie norm, ustalonych przez środowisko społeczne. Normy te są na bieżąco weryfikowane przez opinię publiczną7.

Etyka w biznesie powinna być fundamentem działań każdej organizacji. Jej poznanie i stosowanie służy lepszemu uprawianiu interesów. Odpowiedzialność etyczna pomoże usprawnić funkcjonowanie firmy i ograniczać koszty ewentualnych konfliktów, wywodzących się z nieznajomości przez świat biznesu obowiązujących reguł moralnych8.

Pierwszoplanowe wartości etyczne w biznesie to:

• odpowiedzialność, która oznacza, że przedsiębiorstwo jest skłonne wziąć na siebie pełną odpowiedzialność za wpływ, jaki wywiera na środowisko, gotowość do zmian, do wycofania się z nietrafionych decyzji oraz branie odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę,
• przejrzystość, czyli publiczne udostępnianie informacji o decyzjach tudzież działaniach związanych z aspektami funkcjonowania firmy, które mają ścisły związek ze społeczeństwem,
• etyczne zachowanie, tzn., że wszystkie decyzje podejmowane są i realizowane uczciwie, rzetelnie, wiarygodnie, bez procederu wręczania i przyjmowania nieformalnych korzyści majątkowych. Etyczne postępowanie to również osobiste wartości i poczucie odpowiedzialności właściciela firmy, gotowość do właściwego traktowania innych osób jak równych sobie, a także uczciwość i zaangażowanie,
• aktywna obecność w środowisku, czyli pełna świadomość, że firma nie działa w oderwaniu. Priorytetowe jest współdziałanie i aktywność lokalna, regionalna9.

Wizytówką firmy są jej pracownicy, dlatego istotny jest odpowiedni dobór kadr w firmie. Warto ustalić kodeks etyczny. Kodeks powinien być spisany w jasno sformułowanych punktach i przedstawiony pracownikom na każdym szczeblu zawodowym.

Etyczne zachowania właściciela firmy czy też pracownika zawiera:

• szacunek do innych osób (nienaruszanie ich godności, poszanowanie ich przekonań i poglądów),
• zachowanie poufności informacji oraz tajemnicy służbowej,
• uczciwe, sumienne wykonywanie swoich obowiązków,
• troska o dobrą atmosferę w pracy,
• nietolerancja jakiejkolwiek dyskryminacji.

Próbując sformalizować wymagania w zakresie etyki, instytucje działające na poszczególnych segmentach polskiego rynku finansowego na przestrzeni ostatnich kilku lat opracowały i wdrożyły swoje kodeksy etyczne – dokumenty zawierające zasady dobrych praktyk w relacjach wewnętrznych i zewnętrznych. Wszystkie te dokumenty łączą wyrażone w ich treści wartości, takie jak: uczciwość, lojalność, poszanowanie wzajemnych interesów, zapewnienie pełnego dostępu do informacji. Ich dodatkową ważną cechą jest fakt, że nie zostały one narzucone odgó...