20 lat rozliczeń elektronicznych w Polsce
Blisko 14 miliardów transakcji rozliczył w ciągu 20 lat działania system ELIXIR® stworzony i obsługiwany przez Krajową Izbę Rozliczeniową S.A. Wartość transakcji w tym czasie wyniosła 50 bilionów złotych, blisko 2,5-krotnie przekraczając wartość PKB Polski w analogicznym okresie. System, który jest prawdziwym krwioobiegiem polskiego sektora finansowego i dzięki któremu rozliczane są niemal wszystkie przelewy międzybankowe w Polsce, wystartował w 1994 roku. Pierwsza sesja rozliczeniowa w systemie ELIXIR® odbyła się 18 kwietnia.
– Ta data to kamień milowy w rozwoju polskiej bankowości – mówi Michał Szymański, Wiceprezes Zarządu Krajowej Izby Rozliczeniowej S.A., nadzorujący obszar rozliczeń. – Dwie dekady temu wymiana komunikatów o zleceniach płatniczych czy wierzytelnościach odbywała się dzięki kurierom wożącym po kraju worki z papierowymi dokumentami i danymi na dyskietkach. Obecnie wszystkie rozliczenia transakcji między bankami odbywają się elektronicznie. Elektronizacja rozliczeń międzybankowych stanowiła pierwszy krok na drodze do rozwoju bankowości internetowej, systemów przelewów natychmiastowych oraz wielu innych powszechnych dziś usług i produktów bankowych – dodaje M. Szymański.
Kiedy 20 lat temu przeprowadzono pierwszą w naszym kraju sesję elektronicznej wymiany zleceń płatniczych między bankami, był to początek prawdziwej rewolucji. We wcześniej uruchomionym systemie SYBIR, rozliczenia pomiędzy instytucjami finansowymi odbywały się w oparciu o dokumenty papierowe. Ich dostarczaniem przez sieć swoich regionalnych oddziałów, zajmowała się powołana w 1992 r., Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A. W owym czasie Izba działała jak błyskawiczna firma kurierska – dokumenty dostarczane były pomiędzy najbardziej odległymi punktami kraju w maksymalnie 22 godziny, a rozliczanie i rozrachunek transakcji międzybankowych odbywały się raz na dobę. SYBIR istniał do 2004 roku, kiedy to został całkowicie zastąpiony uruchomionym w 1994 r. elektronicznym systemem ELIXIR®. Oznaczało to pełną elektronizację rozliczeń bankowych.
W pierwszym miesiącu funkcjonowania w systemie ELIXIR® uczestniczyło zaledwie 8 banków. W ciągu pierwszego roku, do 18 kwietnia 1995 r., system rozliczył tylko niewiele ponad 700 tys. transakcji. Dla porównania przez ostatnie dwanaście miesięcy (pomiędzy kwietniem 2013 r., a marcem 2014 r.) było ich ponad 1,5 miliarda. W początkowym okresie w systemie ELIXIR® przeprowadzano w ciągu każdego dnia roboczego dwie sesje rozliczeniowe – poranną i popołudniową. Rozwój systemu następował jednak bardzo szybko. Już w 1995 r. Izba wprowadziła dodatkową sesję rozliczeniową w połowie dnia, a 1 czerwca 1998 r. uruchomiona została nowa forma rozliczeń – polecenie zapłaty. Do dziś w systemie ELIXIR® każdego dnia roboczego odbywają się trzy sesje: o godz. 9:30, 13.30 i 16.00.
Dziś system obejmuje cały polski sektor bankowy, uczestniczą w nim wszystkie banki, które rozliczają między sobą zlecenia klientów. W marcu br. liczba transakcji przekroczyła 136 mln (136 323 357). Historyczny rekord liczby przelewów rozliczonych w systemie ELIXIR® od początku jego funkcjonowania padł w poniedziałek, 10 marca br. W tym dniu przetworzonych zostało aż 11,6 mln zleceń płatniczych (11 664 963) – ponad szesnastokrotnie więcej, niż przez cały pierwszy rok działania systemu.
– Liczby najlepiej oddają skalę działania systemu ELIXIR® – komentuje Michał Szymański, Wiceprezes Zarządu KIR S.A. – Statystycznie na każdego mieszkańca Polski, wliczając także dzieci, przypada 3,5 transakcji miesięcznie. To najlepiej ilustruje skalę działania i znaczenie systemu ELIXIR®– dodaje M. Szymański.
Szybki i stabilny rozwój systemu ELIXIR® umożliwił stałe poszerzanie zakresu usług rozliczeniowych. Obecnie są one realizowane również w ramach systemów Express ELIXIR oraz EuroELIXIR. Dzięki usłudze Express ELIXIR, dostępnej od czerwca 2012 r., możliwe jest przelewanie środków pomiędzy kontami w różnych bankach w czasie liczonym w sekundach. To najszybszy i całkowicie bezpieczny sposób na przesyłanie pieniędzy z konta na konto. KIR S.A. jest jednym z prekursorów tej innowacyjnej technologii w Europie. System EuroELIXIR, uruchomiony w marcu 2005 r., jest międzybankowym systemem rozliczeń płatności w euro. Zapewnia on paneuropejski zasięg dzięki połączeniu z izbą rozliczeniową STEP2 oraz z izbami zrzeszonymi w stowarzyszeniu EACHA, umożliwiając działającym w Polsce bankom uczestnictwo w jednolitym obszarze płatności w euro (SEPA).
Będąc jedną z kluczowych instytucji infrastruktury polskiego sektora bankowego, KIR S.A. stale pracuje nad nowymi usługami w zakresie rozliczania płatności. Obok obecnie prowadzonych systemów rozliczeniowych i płatności internetowych (usługa PayByNet), w niedalekiej przyszłości Izba odpowiadać będzie za rozliczanie płatności mobilnych oraz udostępni lokalny system obsługujący rozliczenia płatności kartowych. Rozwiązania oferowane przez Izbę gwarantują interoperacyjność, umożliwiając wszystkim podmiotom uczestniczenie w niezawodnej i bezpiecznej wymianie zleceń na równoprawnych zasadach.
Źródło: Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A.
