Życie po życiu: Dobre i złe rządy

Jerzy Cichowicz

Niecały rok wcześniej, Anthony D. Romero, dyrektor wykonawczy American Civil Liberties Union, posłużył się podobnym porównaniem. Z tą jednak różnicą, że lider tej amerykańskiej organizacji non profit, której celem jest ochrona praw obywatelskich gwarantowanych przez konstytucję, ukazał freski w Sienie jako przestrogę i wyjaśnił, co może nam dzisiaj dać 700-letni fresk w obliczu dostrzeganych przez niego zagrożeń dla amerykańskiej demokracji ze strony nowej administracji.

Co takiego, w sensie swojego ideologicznego przekazu, zawierają freski z Palazzo Publico w toskańskiej Sienie, że znajdują dzisiaj zastosowanie w tak różnych wystąpieniach? Czy nie ma w tym jakiegoś moralnego nadużycia, że czternastowieczne dzieło służy dzisiaj nie tylko do retorycznych konstrukcji w politycznych wystąpieniach, ale w obu przykładach stanowi punkt odniesienia dla ukazywanego dobra i zła?

Aby fenomen tego życia po życiu wyjaśnić i odpowiedzieć na postawione pytania, trzeba przede wszystkim wyjaśnić kilka faktów.

Ambrogio Lorenzetti. Allegory of Good Government (Alegoria dobrych rządów), ok. 1337-1340 r., fresk w Sali Dziewięciu sieneńskiego Palazzo Publico.

Sala Dziewięciu

Obaj autorzy wspomnianych wystąpień choć mieli na myśli freski znajdujące się w Sali Dziewięciu Palazzo Publico w Sienie, to prawdopodobnie inne jego fragmenty. Ambrogio Lorenzetti i jego brat Pietro pokryli freskami trzy ściany tej sali (jedną z nich zajmują okna). Na poszczególnych ścianach znajdują się różne przedstawienia, które układają się w jednolitą całość, opasując pomieszczenie. Zamawiający to wyjątkowe, jak na ówczesne czasy, dzieło chcieli, aby stanowiło ono specyficzną wskazówkę i przestrogę dla sprawujących władzę i ich następców. Posługując się alegoriami i personifikacjami Ambrogio Lorenzetti ukazał na ścianie, w której znajdują się drzwi wejściowe do sali, „Alegorię dobrych rządów”. Na ścianie po lewej stronie od wejścia – „Skutki dobrych rządów w mieście i kraju”, a po stronie prawej – „Skutki złych rządów w mieście i kraju”.

Wzajemny układ fresków oraz zastosowana przez artystę technika perspektywy, symbolika rekwizytów, napisy i podpisy nie są ...