Zarządzenie nr 19/2016 Prezesa NBP: Obrót gotówkowy będzie bezpieczniejszy

Bohdan Szafrański

Dla banków spółdzielczych wiąże się to z koniecznością dostosowania procedur i zasad obsługi gotówki w oddziałach, w tym wypełnienia nowych obowiązków sprawozdawczych. Zwłaszcza w mniejszych jednostkach budzi to wiele pytań i wątpliwości. Dlatego 19 kwietnia br. Centrum Prawa Bankowego i Informacji, we współpracy z Polską Organizacją Firm Obsługi Gotówki, zorganizowało seminarium dla pracowników zarządzających gotówką w bankach spółdzielczych: naczelników wydziałów kasowo-skarbcowych, skarbników i osób odpowiedzialnych za obsługę gotówki (w tym bankomatów). Głównym tematem, jak stwierdził Andrzej Wolski – wiceprezes CPBiI, otwierając seminarium, są nowe regulacje i rozwiązania na rynku usług obsługi gotówki w praktyce banku spółdzielczego, budzące wiele wątpliwości i pytań w środowisku bankowości spółdzielczej. W trakcie pierwszej sesji, przedstawiciele kierownictwa Departamentu Emisyjno- Skarbcowego NBP przedstawili najważniejsze zmiany wchodzące w życie w tym roku i planowane w kolejnych latach. Podczas następnej sesji przedstawiciele banków, firm CIT oraz związanych z technologiami wykorzystywanymi przy obsłudze gotówki, omówili praktyczne aspekty wdrażania nowych regulacji. Konferencję podsumował panel dyskusyjny moderowany przez Macieja Małka – redaktora naczelnego miesięcznika „Nowoczesny Bank Spółdzielczy”.

Dlaczego potrzebne są zmiany?

Mogło się wydawać, że szybki rozwój nowych technologii i upowszechnienie się płatności bezgotówkowych w ostatnich latach będzie eliminować z rynku gotówkę. Tak jednak nie jest – i to nie tylko w naszym kraju. Według danych Bundesbanku nasi zachodni sąsiedzi nadal mają średnio w portfelach po 107 euro w gotówce. Zazwyczaj korzystający z gotówki tłumaczą to przyzwyczajeniem do takiego sposobu płatności, gwarancją zachowania prywatności i większą kontrolą nad wydatkami. Z ankiet przeprowadzonych w Niemczech wynika, że ponad trzy czwarte osób obawia się tego, czy poradziłoby sobie w społeczeństwie bezgotówkowym. Wydaje się, że podobne niepokoje dotyczą również osób starszych i z mniejszych ośrodków w naszym kraju, a to w znacznej części klienci banków spółdzielczych.

Jak podała w swoim wystąpieniu Barbara Jaroszek, dyrektor Departamentu Emisyjno-Skarbcowego NBP, w Polsce obrót gotówki wynosi obecnie 198,693 mld zł i cały czas rośnie. W ciągu ostatnich sześciu lat nastąpiło jego podwojenie, a od minionego roku obserwuje się jedynie lekkie wyhamowanie tej dynamiki (na koniec 2017 r. wzrost obiegu gotówki wyniósł 5,9% r./r.). W kwietniu br. w obiegu znajdowało się 1,967 mld banknotów, z których 82% stanowiły te o nominale 100 zł. Obserwuje się duży przyrost zainteresowania banknotami o dużych nominałach, które pełnią też rolę tezauryzacyjną. Na naszym rynku jest już około 9 mln wprowadzonych niedawno banknotów o nominale 500 zł. Dyrektor Barbara Jaroszek zwróciła uwagę, że dziś proces obsługi gotówki w większości odbywa się bezpośrednio w bankach. Udział NBP – zarówno w pobieraniu, jak i odprowadzaniu banknotów – systematycznie spada. Obecnie każdy banknot wraca do banku centralnego średnio co 358 dni. Dzieje się tak, bo jest często procesowany bezpośrednio w bankach. Wydłużenie tego okresu świadczy o optymalizacji obiegu gotówki na rynku, ale żeby nadal zapewnić odpowiednią jej jakość i bezpieczeństwo obrotu, konieczne są zmiany. Tam, gdzie gotówka jest głównie dziś przetwarzana, musi odbywać się jej kontrola pod nadzorem NBP. Przy okazji zwróciła uwagę, że problemem zarówno dla NBP, jak i dla banków jest obsługa monet. Na rynku jest ich 16,7 mld sztuk, w tym bardzo dużo o nominałach 1, 2 i 5 gr. Stopa utraty monet zwłaszcza tych o najniższych nominałach wynosi 70%. Przypomniała też, że konsultacje dotyczące nowych regulacji rozpoczęły się już w 2014 r.

Co się zmienia?

Planowane zmiany w krajowym obrocie gotówkowym i ich harmonogram na najbliższe trzy lata przedstawiła dr Joanna Kołodziej, zastę...