Zarządzanie ryzykiem finansowym: Dochodzenie roszczeń w drodze arbitrażu

Monika Grabowska

Sąd polubowny nazywany jest również sądem arbitrażowym lub krócej – arbitrażem. Pojęcie to obejmuje zarówno stałe (zinstytucjonalizowane) sądy arbitrażowe, jak i arbitraż ad hoc powoływany przez strony do rozstrzygnięcia konkretnej sprawy. W przypadku stałych sądów polubownych istotne znaczenie mają regulaminy obowiązujące w postępowaniach przed nimi.

Istota sądu arbitrażowego

Sąd polubowny jest organem orzekającym, który nie ma przymiotu sądu państwowego, co oznacza, że nie jest związany przepisami o postępowaniu przed nim. Jego kompetencja do rozpoznania sporu zasadniczo jest oparta na umowie stron stosunku prawnego, a nie na przepisach prawa. Dodatkowo niezbędna jest jednak odpowiednia regulacja prawna, która zezwoli na poddanie sporów pod rozstrzygnięcia sądu polubownego oraz przyzna jego wyrokowi moc prawną na równi z wyrokiem sądu państwowego. Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego1 pod rozstrzygnięcie sądu polubownego można poddać zarówno spory o prawa majątkowe, z wyjątkiem spraw o alimenty, jak i niemajątkowe – jednakże tylko o tyle, o ile mogłyby one być przedmiotem ugody sądowej.

Sądownictwo polubowne cieszy się zainteresowaniem ze strony uczestników obrotu cywilnoprawnego względu na szybkość postępowania, jego odformalizowanie, niższe i przewidywalne z góry koszty, wyłączenie jawności postępowania, możność – dzięki fachowej wiedzy arbitrów – dostosowania rozstrzygnięcia do specyfiki sprawy czy dopuszczalność orzekania na zasadach słuszności. Poufność postępowania gwarantuje poszanowanie interesów obu stron i tajemnic handlowych. Zaletą jest także możliwość kształtowania przez strony zasad postępowania, według których ich spór zostanie rozstrzygnięty – między innymi poprzez określenie arbitrów rozstrzygających sprawę w granicach przyznanych im uprawnień, zasad postępowania dowodowego czy miejsca posiedzeń sądu. Rozprawa może toczyć się w języku obcym.

Sąd Polubowny (Arbitrażowy) przy Związku Banków Polskich

W Polsce istnieje wiele sądów arbitrażowych. Większość z nich stała się sądami regionalnymi lub branżowymi, które wyspecjalizowały się w konkretnych rodzajach sporów. Kilka z nich stało się sądami o zasięgu ogólnopolskim – między innymi Sąd Polubowny (Arbitrażowy) przy Związku Banków Polskich, powołany uchwałą Walnego Zgromadzenia Związku Banków Polskich 6 marca 1992 r.

Na początku pomyślany był jako sąd branżowy, który miał pomagać w rozwiązywaniu sporów pomiędzy bankami, podmiotami skupionymi w izbie gospodarczej, jaką jest Na początku pomyślany był jako sąd branżowy, który miał pomagać w rozwiązywaniu sporów pomiędzy bankami, podmiotami skupionymi w izbie gospodarczej, jaką jest ZBP. Instytucje te, w porównaniu do innych uczestników obrotu gospodarczego, zawierały niezwykle dużo umów. Wiele z nich to były umowy ustandaryzowane, niemniej jednak zdarzały się specjalistyczne, rzadko spotykane, których przygotowanie i wykonanie wymagało pracy i wysiłku wielu osób, bądź obarczone było wieloma rodzajami ryzyka trudnego do oszacowania. W przypadku sporów pojawiających ...