Zagranica: Nasilanie się fuzji w niemieckiej bankowości spółdzielczej

Eugeniusz Gostomski

Procesy łączeniowe w niemieckiej spółdzielczości bankowej zapoczątkowane zostały w latach 50. XX w. i z większym lub mniejszym natężeniem występują do dzisiaj. W wyniku konsolidacji, a nie upadłości czy zamykania nierentownych instytucji, znacznie zmniejszyła się tam liczba samodzielnych banków spółdzielczych (zob. tab.1 i wykr.1).

Liczba fuzji w spółdzielczej FinanzGruppe w poszczególnych latach ulegała dużym wahaniom. O ile w latach siedemdziesiątych każdego roku dochodziło do ponad 200 fuzji, to w ostatnich latach odnotowywano ich mniej niż 50 rocznie, a najmniej w 2011 r. – tylko 17 (zob. wykr. 1). Jednak łącznie w ostatnim dziesięcioleciu zrealizowano ponad 250 fuzji banków spółdzielczych.

Po globalnym kryzysie finansowym w latach 2010- 2013 procesy łączeniowe osłabły, ale już od 2014 r. odnotowuje się wzrost liczby przeprowadzanych fuzji spółdzielczych.

W 2016 r. będzie ich ponad 60 i według prognoz także w następnych latach będzie często dochodzić do łączenia się banków spółdzielczych. Prawdopodobnie liczba banków spółdzielczych w Niemczech w ciągu najbliższych pięciu lat zmniejszy się z 1021 na koniec 2015 r. do 700 banków. Równolegle z powodów ekonomicznych znacznie zredukowana zostanie sieć placówek banków spółdzielczych, szczególnie na terenach wiejskich.

W badanym okresie zmieniały się też przyczyny i motywy fuzji. Dawniej poszczególne fuzje zazwyczaj były wymuszone trudną sytuacją finansową i małymi rozmiarami banków, które nie mogły już dalej samodzielnie funkcjonować na rynku. Dzisiaj łączą się także zdrowe i duże banki spółdzielcze, które wspólnie chcą osiągnąć jeszcze więcej, stawiając razem czoła współczesnym wyzwaniom. W wyniku fuzji niejednokrotnie powstają wielkie banki spółdzielcze, które zatrudniają kilkaset pracowników i dysponują sumą bilansową przekraczającą miliard euro. Już chociażby z powodu większych rozmiarów łączących się banków przeprowadzenie fuzji stanowi bardzo skomplikowany proces. Trzeba przy tym pamiętać, że banki także w czasie dokonywania fuzji muszą spełniać wszystkie standardy nadzorcze.

Przyczyny nasilenia się fuzji w spółdzielczym sektorze bankowym w Niemczech w ostatnich kilku latach i motywy ich przeprowadzania Najczęściej wymienia się następujące czynniki stymulujące procesy konsolidacyjne w spółdzielczym sektorze bankowym:

• Utrzymujące się od kilku lat w strefie euro niskie stopy procentowe, które prowadzą do drastycznego zmniejszenia dochodów odsetkowych z realizacji dominujących w bankach spółdzielczych klasycznych transakcji bankowych. Banki muszą więc zwiększać wolumen udzielanych kredytów i mobilizowanych depozytów, co wymaga m.in. stałego poszerzenia i lepszego wykorzystania wszelkich dostępnych kanałów dystrybucji.
• Wzrost na skutek globalnego kryzysu finansowego nie tylko wymogów kapitałowych i w zakresie płynności finansowej, ale także biurokracji związanej z nowymi regulacjami unijnymi. Szczególnie uciążliwe jest składanie różnorodnych raportów do Europejskiego Banku Centralnego, np. przy kredytach powyżej 50 tys. euro banki muszą przekazywać do EBC 110 różnych danych (informacji). Wymaga to angażowania na ich sporządzenie wielu specjalistów, na co nie mogą sobie pozwolić małe banki. Jednocześnie rośnie presja członków banku spółdzielczego na dywidendę, a wszystkich klientów na ciągłe podnoszenie jakości oferowanych przez banki usług.
• Konieczność wprowadzenia nowoczesnych technologii (digitalizacja transakcji bankowych) wymagających wysokich i trudnych do udźwignięcia przez małe banki nakładów ...