Zagranica: Francuska spółdzielcza grupa bankowa Crédit Mutuel

Eugeniusz Gostomski

Odgrywa ona bardzo ważną rolę na francuskim rynku finansowym, a poza Francją poprzez swoje spółki zależne prowadzi działalność bankową i ubezpieczeniową w 13 krajach, m.in. w USA, Kanadzie, Niemczech, we Włoszech, w Maroku i Tunezji. Pod względem wartości aktywów (707 mld euro na koniec 2014 r.) zajmuje piąte miejsce na liście największych koncernów bankowych we Francji. Jej udział we francuskim rynku kredytów detalicznych wynosi 17%, a w rynku depozytowym 15%. Jednocześnie jest liderem w zakresie bancassurance i z udziałem 20% ważnym graczem w obszarze bankowości internetowej i mobilnej we Francji, zaś dziedzinie kredytów mieszkaniowych i usług bankowych dla rolnictwa zajmuje drugie miejsce.

Narodziny i rozwój Grupy Crédit Mutuel

Pierwsza francuska spółdzielnia udzielająca kredytów na zasadzie wzajemności (crédit mutuel), wzorowana na idei niemieckiego banku Raiffeisena, utworzona została w 1882 r. w Wantzenau koło Strasburga. W krótkim czasie powstało wiele banków tego typu w innych miejscowościach Alzacji, która w tym czasie była okupowana przez Niemcy. Od 1888 r. zaczęto tworzyć spółdzielnie crédit mutuel także w pozostałych regionach Francji. Miały one przyczynić się do poprawy położenia rolników i drobnych przedsiębiorców, którzy po wojnie francusko-pruskiej w 1871 r. znaleźli się w bardzo trudnej sytuacji ekonomicznej. Ich działalność koncentrowała się na bankowej obsłudze osób prywatnych ze wsi i małych miast, rolników, drobnych przedsiębiorców i podmiotów komunalnych.

Stosunkowo późno kasy kredytu wzajemnego utworzyły zwartą grupę bankową. Decydujące znaczenie w tym procesie miało utworzenie w 1958 r. Konfederacji Krajowej Crédit Mutuel, która jako zrzeszenie krajowe federacji regionalnych banków crédit mutuel przejęła nad nimi nadzór i stała się rzecznikiem ich interesów w kontaktach z władzami politycznymi i gospodarczymi na szczeblu centralnym.

Drugim ważnym momentem w kształtowaniu się jednolitej grupy Crédit Mutuel było utworzenie w 1963 r. banku krajowego – Caisse Centrale du Crédit Mutuel (CCCM), do którego zadań należy rozliczanie operacji krajowych i bankowych, wyrównywanie płynności finansowej w ramach grupy, wprowadzanie na rynek innowacyjnych produktów, zarządzanie funduszem gwarancyjnym oraz sprawowanie kontroli nad bankami regionalnymi. Przyjął on formę „spółki spółdzielczej” o zmiennym kapitale, której udziałowcami zostało 18 regionalnych banków spółdzielczych. Od tego momentu datuje się dynamiczny rozwój Crédit Mutuel Groupe. Jeszcze w latach 60. XX w. banki z tej grupy rozszerzyły zakres prowadzonej działalności poza finansowanie rolnictwa i jako jedne z pierwszych banków francuskich zaczęły udzielać kredytów konsumpcyjnych i mieszkaniowych. Od początku lat osiemdziesiątych XX w. silnie angażują się też w finansowanie rzemiosła i małych przedsiębiorstw przemysłowych. Uzyskały one monopol na dystrybucję „niebieskich książeczek oszczędnościowych”, z którymi wiążą się wprowadzone w 1975 r. pewne ułatwienia podatkowe.

W 1998 r. bank krajowy CCCM kupił od państwa za własne środki większość udziałów w średniej wielkości francuskiej grupie bankowej Crédit Industriel et Commercial (CIC), co pozwoliło mu poszerzyć własną działalność bankową o private banking i obsługę małych i średnich przedsiębiorstw zlokalizowanych w miastach. Po fuzji CIC zachował swoją nazwę i pod starym szyldem funkcjonuje do dzisiaj jako oddzielny podmiot finansowy, notowany na giełdzie w Paryżu (97% jego akcji należy do Grupy CM). Oferuje on oprócz produktów bankowych także ubezpieczenia. Obecnie CIC posiada ponad 2 tys. placówek bankowych w całej Francji, w których pracuje ponad 33 tys. osób., trzy oddziały zagraniczne: w Londynie, Nowym Jorku i Singapurze oraz ponad 30 przedstawicielstw w różnych krajach, w tym także w Polsce. Łącznie CIC obsługuje 3,6 mln klientów

Natomiast dzięki rozbudowie Banque Fédérative du Crédit Mutuel, który ma siedzibę w Strasburgu, Grupa CM znacznie umocniła swoją pozycję w obszarze zagranicznych operacji bankowych. W 2008 r. nabyła ona za około 5 mld euro od dotkniętego globalnym kryzysem finansowym amerykańskiego Citibanku jego niemiecką córkę specjalizującą się w prostych kredytach detalicznych, szczególnie udzielanych za pomocą kart kredytowych. Od 2010 r. bank ten funkcjonuje pod szyldem Targobank, obsługując ponad 4 mln klientów, jest liczącym się graczem w zakresie bankowości detalicznej na rynku niemieckim. Jego centrala znajduje się w Düsseldorfie. Na koniec 2014 r. Targobank zatrudniał 7 tys. pracowników i dysponował ...