Wydarzenia i Opinie | XV Kongres EFPA Polska | Mapa Drogowa dla Zdrowia Finansowego Polaków | Nowy paradygmat usług finansowych

Mariola Szymańska
Prezeska EFPA Polska

Jak wskazują liczne badania i teorie psychologiczne¹, jednym z podstawowych motywatorów ludzkich działań jest poczucie sensu i celu. Stąd na platformie Społeczności EFPA Polska², podsumowując 15 lat naszej aktywności, postawiliśmy sobie po raz kolejny pytania: czy cel naszej pracy w usługach finansowych to dystrybucja produktów finansowych, czy naszym kluczowym celem jako doradców finansowych jest informowanie o produktach finansowych, czy może w sposobie, w jaki komunikujemy, a w związku z tym również, jak myślimy o naszej pracy, umyka nam ten prawdziwy cel, czyli wartość, jaką chcemy wygenerować dla klientów i w ten sposób skuteczniej przyciągnąć ich i zaangażować w wykorzystanie usług finansowych dla realizacji ich ważnych celów życiowych.

„Granice mojego języka oznaczają granice mojego świata”, twierdził filozof Ludwig Wittgenstein. Edward Sapir i Benjamin Lee Whorf w swojej hipotezie relatywizmu językowego wskazywali, że struktura języka, którym się posługujemy, wpływa na sposób, w jaki myślimy i postrzegamy rzeczywistość. Ferdinand de Saussure, uznawany za ojca współczesnej lingwistyki i semiotyki, podkreślał, że rzeczywistość, jaką postrzegamy, jest w dużej mierze konstruowana przez język.

Proponujemy nowy język w usługach finansowych i w komunikowaniu się z klientami, nowy język, który – co najważniejsze – wyznacza wspólny cel dla ludzi i firm sektora usług finansowych: zdrowie finansowe Polaków. Zapraszamy do koalicji na rzecz kultury zdrowia finansowego w Polsce.

Budowa fundamentów

Po bolesnych doświadczeniach czasu pandemii zaczęliśmy bardziej dbać o zdrowie fizyczne. Jednak nadal mało uwagi poświęcamy zdrowiu finansowemu, zarówno na poziomie indywidualnym, jak i w wymiarze systemowym i polityk publicznych.

Robimy obowiązkowe przeglądy samochodu, instalacji gazowych, część z nas pilnuje okresowych przeglądów zdrowia fizycznego. A co z przeglądem zdrowia finansowego?

Liczne badania, które dotychczas w dość fragmentaryczny sposób podchodziły do komponentów zdrowia finansowego wśród Polaków, wskazywały na wiele problemów polskiego społeczeństwa, w tym na: niską stopę oszczędności, bardzo podstawowe praktyki w zakresie oszczędzania, znikomy odsetek osób inwestujących i jeszcze niższy odsetek osób oszczędzających czy inwestujących długoterminowo, np. na cele emerytalne. Dla wielu Polaków liczy się tu i teraz. Jako społeczeństwo dużo konsumujemy i mało kumulujemy.

Próby nie wytrzymuje także argument, że przyczyną tej sytuacji jest niski poziom zamożności Polaków. O ile w 2004 r. PKB per capita (według parytetu siły nabywczej) w Polsce wynosiło 51,5% średniej dla krajów UE, o tyle w 2023 r. osiągnęliśmy poziom 80%. Polska w coraz większym stopniu aspiruje do grona dwudziestu największych gospodarek w skali całego świata, zaś od 2018 r. traktowana jest jako gospodarka rozwinięta. W ślad za wzorcem konsumpcji rodem z krajów Europy Zachodniej, najwyższy czas rozwinąć praktykę świadomego zarządzania finansami osobistymi, racjonalnego gospodarowania budżetem domowym, długoterminowego oszczędzania i inwestowania. W trakcie minionych 20 lat naszej obecności w UE polska gospodarka doświadczyła znaczącego skoku rozwojowego. To dobry moment, aby przyłożyć większą wagę i zainicjować działania na rzecz kultury zdrowia finansowego Polaków³.

Diagnoza jak jest”

Myślenie o tym, że ulepszyć możemy to, co zmierzymy, przyświecało inicjatorom pierwszego ogólnopolskiego badania „Zdrowie finansowe Polaków” – PAB WIB, EFPA Polska, PFR TFI, 2024⁴. Jeśli chcemy realnie pracować na rzecz zdrowia finansowego klientów, to należy zacząć od diagnozy, jak jest.

Badanie przeprowadzono w dniach 26 czerwca – 5 lipca 2024 r., techniką CAWI, na Ogólnopolskim Panelu Badawczym Ariadna. Wzięło w nim udział 1068 dorosłych Polaków, tworząc próbę ogólnopolską, ...