Wydarzenia i Opinie | Felieton | Zmienna perspektywa

Andrzej Lazarowicz

Choćby taka chciwość – poważnie, wcale nie żartuję. Prof. Leszek Kołakowski stwierdził onegdaj: „Chciwość, choć moralnie naganna i odpowiedzialna za większość zbrodni, jakie ludzie popełniają, jest także odpowiedzialna (obok lenistwa) za najznakomitsze osiągnięcia ludzkiej wynalazczości technicznej, które czynią nasze życie łatwiejszym, wygodniejszym, bardziej luksusowym (w moralnie neutralnym sensie), podczas gdy próby zlikwidowania chciwości środkami instytucjonalnymi kończą się bezgraniczną masą cierpień i nędzy”.

Wtóruje mu niejako ks. Jacek Gniadek, werbista: „Egoizm, chciwość, dążenie jednostki do osiągnięcia własnych celów nie są czymś złym. Adam Smith (†1790), angielski ekonomista, trafnie zauważył, że piekarz zrobił dobry chleb nie z miłości bliźniego, tylko z chęci zysku. To właśnie z chęci zysku Stevena Jobsa (†2011), Henry Forda (†1947), Ingvara Kamprada (†2018) i wielu innych podniosła nam się stopa życiowa i stać nas na więcej za mniej. Człowiek kierujący się egoizmem w niezamierzony sposób przyczynia się do ogólnego wzrostu gospodarczego”.

Ale chciwość ma także swoje drugie, raczej mroczne oblicze. Wtedy, gdy staje się nadmierną zachłannością, czyli nieopanowanym pożądaniem rozmaitych dóbr. Przy czym – jak stwierdził dr hab. Zbigniew Mikołejko profesor w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN (w wywiadzie dla „Newsweeka”): „Chciwość niekoniecznie przekłada się tylko na wartości materialne. Czasem są to wartości symboliczne. Niektó...