Wydarzenia i opinie | Europejski Kongres Odnowy i Rozwoju Wsi | Banki to nie tylko źródło finansowania

Niezbędnym warunkiem rozwoju lokalnego jest tworzenie odpowiedniej infrastruktury, jednak sieć drogowa, energetyczna czy planowanie przestrzenne nie wystarczą, by mieszkańców obszarów wiejskich uczynić społecznością lokalną sensu stricte. O roli lokalnych liderów dyskutowali uczestnicy panelu, moderowanego przez dr Piotra Łuczaka, reprezentującego portal agrokonsument.pl.

– Musimy stawiać na liderów, bo to właśnie w ludziach drzemie potencjał, by zmieniać swoje małe ojczyzny i działać na ich rzecz – podkreślała Natalia Gołąb, członkini Zarządu Województwa Dolnośląskiego. Zwróciła uwagę, iż na polskiej wsi nie brak prawdziwych społeczników, którzy zdolności przywódcze łączą z umiejętnością aktywizacji mieszkańców, kreując lokalne wspólnoty z prawdziwego zdarzenia. – Ważne, aby taka grupa miała wsparcie ze strony włodarza: wójta bądź burmistrza, który to czuje, rozumie i zdaje sobie sprawę, że należy dać szansę ludziom, by rozwijali swoje miejscowości – zaznaczyła Natalia Gołąb.

Mieszkańcy muszą czuć, że mają realny wpływ na zmiany dokonujące się w otoczeniu. – W moim przekonaniu o wszystkim decyduje człowiek. Można mieć olbrzymie pieniądze i znakomite programy teoretyczne, ale tak naprawdę trzeba umieć zarazić społeczność swoją aktywnością – nadmienił Andrzej Grzyb, który swą aktywność na niwie samorządowej rozpoczynał od Rady Miasta Ostrzeszów, by następnie objąć funkcję starosty, posła do Sejmu i Parlamentu Europejskiego. Jego zdaniem, lokalni liderzy pojawiają się każdego dnia, i trzeba umieć ich dostrzec. Nie powinno się ich przeciwstawiać samorządowcom – funkcję tę mogą i powinni pełnić choćby sołtysi, będący wszak pośrednikami między mieszkańcami a władzami gminnymi.

Jednym z ważnych elementów unijnej koncepcji rozwoju obszarów wiejskich jest inicjowanie tego procesu przez lokalne społeczności. Dobrym przykładem jest Wielkopolska; nawet niewielkie granty, przyznawane na inicjatywy wykreowane przez lokalne społeczności, aktywizują mieszkańców. Andrzej Grzyb przywołał ważną konstatację z Diagnozy Społecznej, opracowanej przez IFiS PAN w roku 2013; społeczeństwo obywatelskie musi wykazywać się aktywnością i dysponować liderem.

Wsparcie bankowe

Aby lokalne wspólnoty mogły realizować ambitne przedsięwzięcia rozwojowe, muszą dysponować odpowiednim finansowaniem, to zaś w polskich warunkach dostarczane jest przez banki, na wsi – w szczególności spółdzielcze. – Banki są obecne na polskich obszarach wiejskich od zawsze. Najstarsze z nich mają ponad sto lat, a powstawały jako forma samopomocy – akcentował Arkadiusz Lewicki, koordynator Platformy ds. Finansowania JST w Związku Banków Polskich. Wskazał na stosunkowo łatwy dostęp mieszkańców wsi do finansowania preferencyjnego, zarówno z programów unijnych – które trafiają do beneficjentów za pośrednictwem banków – jak i samego kredytu komercyjnego, który w obliczu nadpłynności polskiego sektora bankowego jest dosłownie na wyciągnięcie ręki.

Dowodzą tego np. wyniki programów realizowanych z ARIMR czy z BGK. Pula przedsięwzięć realizowanych na obszarach wiejskich będzie się sukcesywnie zwiększać, choćby ze względu na potrzeby tworzenia infrastruktury ochrony ludności na wypadek wojny lub klęsk żywiołowych. Arkadiusz Lewicki podkreślił, iż obecnie problemem jest nie brak środków, ale zdolność ich sensownej absorpcji w relatywnie krótkim czasie. W związku z tym należy w KPO skupić się nie tylko na projektach niezbędnych, ale i na możliwych do szybkiego wdrożenia. Beneficjent – gmina czy rolnik – powinien mieć także plan po – czyli na czas eksploatacji inwestycji po zakończeniu finansowania unijnego. Poza tym należy stymulować, a nie wszędzie zastępować komercyjne źródła finansowania dotacjami od podatników. Dałoby to w efekcie więcej środków na zaspokojenie rosnących potrzeb. Samorządowcy, po prawie dwudziestu latach współpracy, wiedzą, że rola banków dzisiaj nie ogranicza się tylko do finansowania, i że mogą oni być również skutecznymi doradcami i gwarantami bezpieczeństwa beneficjentów unijnych, zaznaczył przedstawiciel ZBP.

Mieszkańcy coraz lepiej zorganizowani

Problemem może być jednak zbyt mała pula środków dla niektórych dedykowanych potrzeb polskiej wsi; Natalia Gołąb przypomniała, iż np. w ramach KPO desygnowano 50 mln zł na skanalizowanie obszarów wiejskich Dolnego Śląska, podczas gdy oczekiwania były przeszło sześciokrotnie większe. W konsekwencji spośród 84 wnioskodawców udało się wyłonić jedynie 11 gmin do realizacji projektów. – Idziemy w innowacje, w rozwój technologii, jesteśmy na ...