Temat numeru: Leczenie ran celtyckiego tygrysa

Jarosław Jezierski

Gdy w 1973 r. Irlandia wstępowała do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (obecnie zwanej Wspólnotą Europejską) była słabo rozwiniętym krajem rolniczym. Przez dwie ostatnie dekady rozwijała się w średniorocznym tempie 6-7 proc. Dogoniła dzięki temu najbogatsze kraje Wspólnoty, stając się pod względem poziomu PKB per capita jednym z najbogatszych państw tego obszaru. Szybki wzrost był spowodowany bardzo dużym napływem zagranicznych inwestycji, szczególnie amerykańskich. Irlandia stała się popularna dzięki anglojęzycznej kadrze pracowniczej, a przede wszystkim najniższemu podatkowi CIT w całej Wspólnocie, wynoszącym 12,5 proc., co było częstym powodem ataków ze strony innych państw.

Wszystko układało się po myśli kolejnych rządów do roku 2007, gdy budżet Irlandii był zrównoważony, a zadłużenie państwa na poziomie 25 proc. w stosunku do PKB. Kryzys pojawił się jednak wcześniej niż w innych państwach, gdyż już w drugim kwartale 2008 r. PKB się skurczył. Gdy we wrześniu upadł bank Lehman Brothers, kryzys w Irlandii jeszcze się pogłębił. W trakcie prosperity gospodarczej banki irlandzkie wielokrotnie zwiększyły swoje aktywa i mocno zaangażowały się w finansowanie boomu na rynku nieruchomości. Doprowadziło to do niebotycznych cen mieszkań i domów. W wyniku pęknięcia spekulacyjnej bańki na rynku nieruchomości zamarły prace na budowach. Ceny spadły o kilkadziesiąt procent (średnia cena domu kupowanego dwa lata temu wynosiła ok. 313 tys. euro, obecnie jest to 199 tys. euro), powstało wiele „osiedli widm” (według ostrożnych szacunków co piąte mieszkanie i dom w Irlandii stoją puste). Rząd w Dublinie musiał ratować banki niebagatelną kwotą 50 mld euro. Pomoc ta doprowadziła do wzrostu deficytu budżetowego, niespotykanego w Europie od II wojny światowej (według prognoz nawet do 32 proc. PKB).

Sytuacja banków

Mimo prób uzdrowienia sytuacji kondycja banków wciąż jest poważna. Spowodowane jest to głównie kłopotami ze spłatą kredytów hipotecznych. Wielu Irlandczyków znalazło się w sytuacji, kiedy to kredyt pozostający im do spłacenia jest wyższy niż wartość nabytej nieruchomości. Jeśli chcieliby ją sprzedać, musieliby zażądać ceny o kilkadziesiąt procent niższej niż w momencie zakupu. Aby spłacać raty, muszą podejmować pracę, jaką wcześniej wykonywali jedynie emigranci, a i tak nie zawsze im się to udaje. Według banku centralnego 45 proc. kredytów nie jest na bieżąco regulowanych, a to przekłada się bezpośrednio na ...