Wojna z gotówką (88): Koperta pod stołem

Szara strefa, której istnieniu znacząco sprzyja gotówka, to wciąż zjawisko ogólnoeuropejskie, napędzane w 75 proc. poprzez pracę nierejestrowaną, a w 25 proc. przez zaniżanie przychodów. Raport Visa Europe ocenia skalę szarej strefy na 8-10 proc. produktu krajowego brutto w Szwajcarii, Austrii, Holandii czy Wielkiej Brytanii, do niemal 30 proc. PKB w Bułgarii, Chorwacji, na Litwie oraz w Estonii. Eksperci wskazują, że rozwój płatności internetowych – poprzez ograniczenie możliwości ukrywania i zaniżania przychodów – wprowadza przejrzystość i skutkuje zmniejszeniem zakresu transakcji „drugiego obiegu”.

Bóg, honor… lewizna

Szara strefa według badania stanowi równowartość 23,8 proc. produktu krajowego brutto Polski (czyli 95 mld euro), co oznacza że w ostatnich latach nieco się skurczyła – w roku 2009 r. była szacowana na 25,9 proc. PKB.

Tendencję tę można silnie skorelować z dynamicznie rosnącym wolumenem płatności elektronicznych (od niecałych 45 na osobę w 2008 r. do 70 w 2011 r.), jak też coraz wyższym udziałem konsumentów dokonujących zakupów przez internet (18 proc. w 2008 r., 30 proc. w latach 2010-2012).

Jednak nadal skala szarej strefy plasuje Polskę w grupie kilku krajów o najwyższym w Europie poziomie „drugiego obiegu” w stosunku do PKB (średnia w Europie 18,5 proc.). Badanie wskazuje na obszary rynku, gdzie e-transakcje nie są prowadzone powszechnie (handel, produkcja, usługi turystyczne czy transport), znaczący odsetek osób samozatrudnionych, niskie wykorzystywanie e-płatności przez sektor publiczny, jak również na stosunkowo niewielkie wydatki konsumpcyjne opłacane kartami. Dla kart Visa jest to w Polsce jedno z każdych czternastu euro wydawanych na konsumpcję, wobec średnio jednego na 6,75 euro w całej Europie.

W rankingu firmy konsultingowej A.T. Kearney w odniesieniu do e-rozliczeń obywatel-administracja Polska otrzymała uśredniony wskaźnik 50, wobec 75 dla Czech, Hiszpanii i Irlandii, 80 dla Węgier, Włoch i Turcji oraz 90 dla Wielkiej Brytanii i Niemiec. Polska mocno odstaje także w odniesieniu do wykorzystania e-płatności w rozliczeniach między przedsiębiorstwami a administracją publiczną – wskaźnik dla Polski wynosi 63, podczas gdy Hiszpanię i Irlandię oceniono na 88, Czechy, Węgry, Włochy i Turcja otrzymały notę 94, a wskaźnik dla Wielkiej Brytanii i Niemiec to 100.