Wojna z gotówką: Królowo zrzuć koronę!

Jedynie w supermarketach i na stacjach benzynowych częstotliwość stosowania kart jest wyższa (debetowymi płaciło ok. 20 proc. klientów, kredytowymi 10 proc.). Według firmy McKinsey mamy jeden z najniższych wskaźników płatności bezgotówkowych w Europie. Koszty emisji i obsługi gotówki wynoszą ok. 1 proc. produktu krajowego brutto tj. 10 mld zł, a ich największa część jest ponoszona przez banki i NBP. Ustanowiony przez rząd „Program rozwoju obrotu bezgotówkowego w Polsce do roku 2013” zakłada wzrost z 9 do 51 proc. udziału transakcji detalicznych za pomocą kart i przelewów bankowych. Oszczędności z tego tytułu ocenia się na 8,1 mld zł rocznie.

Małe transakcje, wielki problem

Europejska Rada ds. Płatności szacuje koszty gotówki w krajach UE na ponad 50 mld euro rocznie, tj. 0,4 proc. – 0,6 proc. PKB, z czego na sektor bankowy przypada 65 proc., tj. ponad 32 mld euro. Program rządu przewiduje zmniejszenie obiegu gotówkowego w 2013 r. o 26,8 mld zł, w 2012 r. o 15,1 mld zł, zaś w 2011 r. o 5,9 mld zł. Zwiększy to tzw. komponent M1, czyli wolumen środków na rachunkach bankowych, co może przełożyć się na wzrost akcji kredytowej o 48 mld zł w okresie 2011-2013.

Problemem są płatności masowe (gaz, woda, energia, internet, telefon itp.), przeciętnie gospodarstwo domowe wykonuje w ciągu miesiąca siedem-osiem takich rozliczeń – w ponad 75 proc. za pomocą gotówki, najczęściej na poczcie (29,7 proc.), w punktach obsługi klienta lub u inkasenta (27,9 proc.). Rachunki za te usługi przychodzą w różnych terminach i mają różne daty realizacji, których niedotrzymanie wiąże się dodatkowo z zapłaceniem odsetek za zwłokę.

Program przewiduje wzrost liczby kont emerytów z 38 proc. do 50 proc. w 2013 r. Jedną z korzyści powinno być obniżenie kosztów dystrybucji świadczeń (emerytury, renty i zasiłki socjalne). Zakładając, że udział procentowy liczby wypłat świadczeń emerytalno-rentowych na rachunki bankowe wzrośnie w ZUS i w KRUS do 70 proc., budżet zaoszczędzi z tego tytułu ok. 177 mln zł.

Płatności w szybkim zbliżeniu

W płatnościach niskokwotowych gotówkę mogą zastąpić elektroniczne karty zbliżeniowe, których główną zaletą jest to, że transakcje poniżej określonej kwoty (w Polsce 50 zł, w strefie euro 20 euro) nie są potwierdzane PIN-em lub podpisem, co znacznie skraca czas ich realizacji. We wrześniu 2010 r. w PKO BP uruchomił program wymiany ponad 6 mln swoich debetowych kart dla użytkowników indywidualnych na karty zbliżeniowe

Visa payWave (aktualnie wydał już ponad milion kart!). Pionierami tej technologii są również Bank BPS i Podkarpacki Bank Spółdzielczy w Sanoku.

Obecnie jest w obrocie ponad 1,5 mln zbliżeniowych kart Visa wydanych przez 9 banków, można nimi płacić w ponad 10 tys. terminali. Miało już miejsce pierwsze wdrożenie płatności komórką w technologii NFC, liderem został BZ WBK, który przy współpracy Polkomtela uruchomił aplikację płatniczą Visa payWave na karcie SIM. W 2011 r. nastąpią kolejne wdrożenia, w tym wykorzystujące karty pamięci microSD.

Philippe Menier, wiceprezes zarządzający Visa Europe, na konferencji w Warszawie podkreślił, że jesteśmy jednym z tych krajów, w których system nowoczesnych płatności rozwija się najszybciej. Liczba transakcji polskimi kartami Visa w 2010 r. przekroczyła 547 mln (wzrost o 19,7 proc.), przy wolumenie obrotu na rynku 1,024 mld (wzrost o 10,8 proc.). Pod względem udziału transakcji bezgotówkowych w płatnościach kartowych wciąż jednak znajdujemy się wyraźnie poniżej średniej europejskiej.