Wątpliwości dotyczące wykorzystania pieniędzy z Funduszu Odbudowy

Jak dotąd 26 krajów (wszystkie z wyjątkiem Holandii) przedstawiło swoje plany, z których 22 zostały zatwierdzone.

Plany Węgier, Polski i Szwecji (przedłożone w maju 2021 r.) oraz Bułgarii (przedłożony w październiku 2021 r.) nie zostały jeszcze ocenione i zatwierdzone.

11 kryteriów oceny Krajowych Planów Odbudowy

Komisja Europejska ocenia plany pod kątem 11 kryteriów określonych w załączniku 5 do rozporządzenia w sprawie RRF.

Sprawdza, czy zawierają kompleksową i wyważoną reakcję na problemy z jakimi boryka się gospodarka, czy uwzględniają zalecenia europejskiego semestru dla poszczególnych krajów, wspierają wzrost oraz transformację ekologiczną i cyfrową, a także uwzględniają odpowiednie uzasadnienia kosztów i odpowiednie środki zapobiegania korupcji i oszustwom.

Płatności w RRF będą dokonywane na podstawie realizacji tzw. „kamieni milowych” i celów, a nie poprzez składanie faktur

Przy każdym kryterium jest wystawiana ocena. Może być to A ‒ jest spełnione w dużej mierze; B ‒ w umiarkowanym stopniu; C ‒ w niewielkim stopniu.

Czytaj także: Jest zgoda państw UE na Fundusz Odbudowy, kiedy Polska dostanie zaliczkę z Funduszu?

Sporne kryterium „uzasadnienie kosztów”

Zsolt Darvas, ekspert think tanku Bruegel zauważył, że Komisja Europejska identycznie oceniła plany 19 krajów, zaś oceny planów Belgii, Czech i Estonii odbiegają od reszty nieznacznie. Różnica dotyczy jednego lub dwóch kryteriów.

Najciekawsze jest jednak to, że wszystkie krajowe plany, oceniane przez Komisję otrzymały notę B za kryterium „uzasadnienie kosztów”. Rodzi się pytanie, czy jest to ocena obiektywna, czy też Komisja Europejska nie potrafi dokonać prawidłowej oceny, więc wszystkim krajom postawiła notę, która w szkole oznaczałaby „tróję”.

Rzeczywisty koszt wdrożenia (tzw. kamieni milowych RRF) nie ma znaczenia

W przeciwieństwie do programów Unii Europejskiej, finansowanych z unijnego budżetu, płatności w RRF będą dokonywane na podstawie realizacji tzw. „kamieni milowych” i celów, a nie poprzez składanie faktur. Stąd rzeczywisty koszt wdrożenia nie ma znaczenia.

Czytaj także: Portugalia, Belgia i Luksemburg mogą już inwestować środki z unijnego Funduszu Odbudowy

Realizacja tzw. kamieni milowych a efektywność RRF

Hiszpania była pierwszym krajem, który wystąpił już w listopadzie 2021 roku o płatności z RRF po osiągnięciu 52 kamieni milowych, takich jak: „Przyjęcie narodowej strategii na rzecz zielonej infrastruktury, łączności i poprawy stanu ekologii”, „Wejście w życie planu działań na rzecz walki z bezrobociem wśród młodzieży „, czy też wprowadzenie podatku od transakcji finansowych.

Istnieje ryzyko, że mimo realizacji zakładanych „kamieni milowych”, efekty RRF mogą być słabsze od spodziewanych

Dalsze płatności będą wymagały osiągnięcia celów ilościowych, takich jak ukończenie co najmniej 25 projektów promujących zrównoważoną mobilność w 150 obszarach miejskich i metropolitalnych o liczbie mieszkańców powyżej 50 000  lub osiągnięcie średnio co najmniej 30% redukcji zapotrzebowania na energię pierwotną w 160 tysiącach remontowanych mieszkań.

Istnieje ryzyko, że mimo realizacji zakładanych „kamieni milowych”, efekty RRF mogą być słabsze od spodziewanych, co oznaczać będzie niską efektywność wydanych pieniędzy.   

Zsolt Darvas podaje przykład: „kamieniem milowym” może być budowa pewnej liczby mostów, ale jeśli nie będą one optymalnie rozlokowane, nie poprawią stanu infrastruktury.

Czytaj także: Hiszpania pierwsza otrzyma unijne fundusze na naprawę gospodarki po pandemii