Waloryzacja emerytur co kwartał… w Kanadzie

Na pierwszy rzut oka wydaje się szokujące, że emerytura to zaledwie jedna czwarta wcześniejszych przeciętnych dochodów. Na szczęście to tylko jeden z kilku elementów, składających się na faktyczną emeryturę. Wiek emerytalny w Kanadzie to 65 lat dla kobiet i mężczyzn.

Emerytura to więcej niż 1/4 poprzednich dochodów

Podstawą kanadyjskiego systemu emerytalnego – pierwszym filarem – jest nieskładkowy program zabezpieczenia na starość Old Age Security (OAS), finansowany z podatków, a więc rodzaj dochodu obywatelskiego. Świadczenie z tytułu OAS wynosi obecnie: od 540,77 dolarów kanadyjskich (jeśli małżonek też otrzymuje pełną emeryturę) przez 601,45 (niezależnie od stanu rodzinnego) po 898,32 (samotny, rozwiedziony, w związku z osobą niebędącą odbiorcą świadczenia).

Istotne jest ścisłe powiązanie programu OAS z tzw. gwarantowanym dodatkiem do dochodu Guaranteed Income Suplement (GIS). Jedno świadczenie warunkuje drugie i zarazem wiąże się z dochodem netto emeryta.

Np. prawo do GIS ma samotny emeryt, którego miesięczny dochód w tym roku nie przekroczy 1520 dolarów. Albo para rencistów z dochodem poniżej 2008 dolarów. Albo para, w której tylko jedna osoba pobiera podstawową emeryturę OAS, i której łączny dochód nie przekracza 3644 dolarów miesięcznie.

Tak oto przy spełnieniu określonych kryteriów dochodowych kanadyjski emeryt dostanie państwową emeryturę będącą połączeniem programu zabezpieczenia na starość OAS oraz gwarantowanego dodatku do emerytury GIS. Z tej państwowej puli – zwanej urzędowo Combined Monthly OAS Pension and GIS – można dziś otrzymać nawet 1.499,77 dolarów kanadyjskich miesięcznie.

Czy się stoi, czy się leży – emerytura się należy

Ta część emerytury jest niezależna od wcześniejszego zatrudnienia. Uzyskuje do niej prawo też ten, kto nigdy nie splamił się pracą (You may be eligible to receive the OAS pension even if you have never worked).

Głównym warunkiem nabycia świadczeń z puli OAS jest legalne zamieszkiwanie w Kanadzie – jako Kanadyjczyk lub rezydent – przynajmniej 10 lat po skończeniu 18 roku życia. Przy tym prawo do pełnego świadczenia daje dopiero 40 lat mieszkania w tym kraju; krótszy okres skutkuje stosownym procentowym zmniejszeniem kwoty.

Z kolei jeśli ktoś opuścił Kanadę, to – aby mieć prawo do OAS – powinien był w niej wcześniej mieszkać przynajmniej 20 lat po skończeniu 18-tki.

Co ciekawe, państwo redukuje emeryturę w części OAS, jeśli dochód świadczeniobiorcy wykazany w zeznaniu podatkowym przekroczy każdorazowo ustalany przez państwo próg. Nazywa się to clawback lub OAS recovery tax, co oznacza „powrót” do państwa części świadczenia albo podatek „poprawiający” emeryturę OAS.

Przykładowo emeryt wykazał w deklaracji podatkowej za ubiegły rok dochód 90.000 dolarów (bo np. wciąż pracuje lub ma wysoką emeryturę pracowniczą, o której poniżej). Próg dla roku 2018 wynosi 75.910 dolarów, a to oznacza, że przekroczył go o 14.090 dolarów. Ma więc zwrócić państwu 15 proc. tej różnicy czyli  2113,5 dolarów, a więc miesięcznie 176,12.

Zatem jego emerytura w części OAS wynosząca np. 540,77 dolarów zmniejszy się do 364,65 dolarów miesięcznie.

Waloryzacja co kwartał

Kanadyjskie emerytury w części OAS i GIS rosną według ściśle określonych zasad, zawartych w ustawie o ochronie osób starszych. Waloryzacja odbywa się cztery razy w roku (w styczniu, kwietniu, lipcu i październiku) na podstawie wskaźnika cen towarów i usług konsumenckich Consumer Price Index (CPI) czyli kosztów utrzymania.

Indeks cen towarów i usług konsumenckich (CPI), publikowany przez urząd statystyczny Statistics Canada, to najczęściej stosowany wskaźnik zmiany cen w Kanadzie.

CPI oblicza się, porównując w czasie cenę stałego koszyka produktów zakupionych przez kanadyjskich konsumentów. Ponieważ koszyk zawiera produkty o niezmiennej lub równoważnej ilości i jakości, indeks odzwierciedla wyłącznie ruch cenowy. Koszyk towarów poddanych przeglądowi obejmuje żywność, mieszkanie, odzież, transport, opiekę zdrowotną i inne wydatki domowe.

Statistics Canada obecnie przyjmuje 2002 rok  za rok bazowy. W 2002 roku CPI wynosił więc 100, co oznacza, że ​​koszyk badanych towarów kosztował Kanadyjczyków 100 dolarów kanadyjskich. W styczniu 2019 roku CPI oszacowano na 133,6.

Czytaj także: Waloryzacja składek emerytalnych: znamy wskaźnik za 2018 rok

Kanadyjski ZUS

Drugi filar emerytury, obok OAS i GIS, to wspomniany na wstępie ogólnokrajowy program emerytalny Canada Pension Plan (CPP). Tworzą go składki pracowników i samozatrudnionych, a został wprowadzony w 1966 roku i działa w dziewięciu prowincjach anglojęzycznych.

W dziesiątej prowincji, we frankofońskim Quebecu, istnieje odrębny program, ale oparty na tych samych zasadach, pod nazwą Quebec Pension Plan (QPP), po francusku Régime de rentes du Québec.

Składka na to ubezpieczenie emerytalne w tym roku wzrosła do 10,2 proc., płacona po równo przez pracodawcę i pracownika. Ma się zwiększać w powiązaniu z płacami przez kolejne lata aż do 14 proc. w roku 2025, przy czym wysokość oskładkowania zależy od wynagrodzenia. Z czasem świadczenie emerytalne w części CPP/QPP, a więc wynikającej z zarobków, wzrośnie z obecnej jednej czwartej do jednej trzeciej zarobków z czasów aktywności zawodowej.

W ramach emerytury pacowniczej CPP/QPP przysługują też takie świadczenia, jak renta inwalidzka z tytułu trwałej niezdolności do pracy (disability benefit) oraz renty rodzinne (survivor’s pension), wypłacane dzieciom po śmierci ubezpieczonego rodzica (children’s benefit), a także zasiłek pogrzebowy (death benefit).

Rząd nie ma dostępu do pieniędzy emerytów

Godne podkreślenia jest to, że pieniędzy zgromadzonych ze składek CPP/QPP, a zarządzanych przez potężne publiczne fundusze emerytalne, nie może np. przejąć rząd na nadzwyczajne wydatki. W tym sensie składki kanadyjskich pracowników są bezpieczniejsze niż te z OFE.

Trzeci filar emerytalny, obok OAS oraz CPP/QPP, tworzą prywatne ubezpieczenia i dobrowolne programy pracownicze, jak np. Registered Pension Plans (RPP) czy Registered Retirement Savings Plans (RRSP); do tych dwóch projektów należy kilkanaście milionów Kanadyjczyków. A także nieopodatkowane konta oszczędnościowe Tax Free Savings Account (TFSA).

Trzy filary budujące jedną emeryturę na pewno są stabilniejsze niż jeden czy dwa. Kanadyjczycy na starość żyją dość skromnie, ale bez lęków. Jako środki uspokajające mają OAS/GIS, CPP/QPP, RPP i RRSP oraz TFSA.